Transformerend leiderschap
Een belangrijke functie van een leider is te zorgen voor openheid tot verandering. Denk aan Mozes die de Joden uit Egypte naar het beloofde land leidde. Bijna elke verkiezing draait rond ‘verandering’. Niet alleen omdat wat nu is niet goed zou zijn, maar omdat het een ingebakken reflex is van mensen-in-groep om bij nodige verandering naar een leider te zoeken die deze verandering kan waarmaken. Zo wordt ‘verandering’ soms een instrument, een trucje om verkiezingen te winnen of het cv op te smukken met ‘leiderskwaliteiten’. Achteraf gezien, blijkt de verandering dikwijls cosmetisch.
‘Transformatie’ is een beter woord dan ‘verandering’. Bij transformatie is het duidelijk dat men vertrekt van een bestaande situatie. Het is een natuurlijk fenomeen, geen verandering louter vanwege de verandering. Alles in de natuur verandert voortdurend, alles stroomt. Het stroomt vanuit de bestaande situatie naar het nieuwe toe. Het gebruikt in de mate van het mogelijke de kracht die in de vorige situatie aanwezig was. Er kan uiteraard soms een plotse ommekeer zijn, maar ook dan wordt het verleden gerespecteerd… En net hierdoor kan men het cosmetische overstijgen om te komen tot wat echt ‘nieuw’ is. Dat lijkt paradoxaal, en dus is het interessant.
Transformeren doet u door niet te snel in gedachten van A naar B en naar C te gaan. Vertragen is de boodschap, uzelf de gelegenheid geven om tot een meer patroonmatig denken te komen. Namelijk: A, B en C tegelijk (en veel meer). Hier komen nieuwe mogelijkheden uit voort, nieuwe richtingen die ook uzelf kunnen verrassen. Maar eerst moet u het louter seriële denken loslaten. De westerse postverlichte cultuur conditioneert ons meer en meer om dat niét te doen. En dus voelen we ons oncomfortabel als we bij het zoeken naar een oplossing niet de indruk hebben snel van hot naar her te hollen.
Genieën, dichters, leiders en andere grensgevallen laten zich daardoor niet tegenhouden. De realiteit is niet tweedimensionaal. Echte oplossingen komen dikwijls pas als men met de volledige realiteit durft te werken. Exit comfort, enter ‘niets’ en ‘chaos’. Lijkt het soms allemaal op een storm in een glas water? Het verdragen van deze storm is een kenmerk van leiderschap.
Een stuk chaos is noodzakelijk. De natuur weet dat, want zonder chaos geen evolutie. Vandaar een enigszins chaotische variatie op elk niveau. Wellicht is dat ook de reden waarom we doodgaan. Lichaamscellen reageren naarmate ze ouder worden steeds chaotischer, tot een of andere ziekte te veel wordt voor de evenwichtssystemen. Resultaat: de dood. Zo maken we plaats voor volgende generaties en evolutie. ‘ Process improvement‘ op de wijze van de natuur.
Een voorbeeld uit het bedrijfsleven: stijgend ziekteverzuim door burn-out, depressie… Dit is een stukje chaos voor het bedrijf. Oplossing 1: u probeert deze zieken sneller te doen ‘genezen’ door meer medische controles. Zo probeert u de chaos zo snel en direct mogelijk te verminderen. Oplossing 2: U ziet hierin een kans. U kunt deze mensen specifiek en empathisch vragen wat ze stresserend vinden in hun job. Op basis daarvan kunt u verbeteringen aanbrengen voor iedereen. Resultaat: u krijgt als vanzelf minder ziekteverzuim én een grotere algemene productiviteit.
Zelfs als processen efficiënt verlopen, is een marge van chaos interessant. Zieke werknemers zijn natuurlijk geen must have. Chaos hoeft ook niet noodzakelijk in het proces zelf te zitten. Innovatief denken is belangrijk. Dat kan op een seriële weg, door telkens kleine innovaties. Het kan ook leiden tot een grand new picture over een nieuwe richting. Een groep-met-baas neigt tot consolidatie, regelgeving, afbakening. Ieder zijn ding. Ieder zijn bureau. Een echte leider loopt rond (binnen en buiten het bedrijf), maakt nieuwe verbindingen tussen mensen en creëert al doende enige chaos. Tegelijk houdt hij zich bezig met de nieuwe orde die daaruit voortkomt: transformatie. Géén ‘verandering vanwege de verandering’. Géén cosmetica, maar nieuwe orde en vooruitgang, gedreven door de kracht van het oude en niet verlamd door het gewicht ervan. Wie daartoe in staat is, snapt ook waarom het zo leuk is.
Meer info: www.openleiderschap.be
De auteur is arts, master in cognitieve wetenschappen en A.I., doctorandus in medische wetenschappen.
JEAN-LUC MOMMAERTS
Zelfs als processen efficiënt verlopen, is een marge van chaos interessant.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier