TORPEDEERT DUITS HOOGGERECHTSHOF DE EMU ?

SLEUTELROL VOOR BUNDESBANK.

Zowel de financiële markten als de politici zijn er heilig van overtuigd dat de Europese Monetaire Unie op 1 januari 1999 van start gaat. Dat is evenwel zonder acht rechters uit Karlsruhe gerekend. Deze eminente leden van de tweede kamer van het Duitse Hooggerechtshof kunnen op wettelijke grond het EMU-project alsnog kelderen of op z’n minst vertraging doen oplopen.

In 1993 oordeelde het Hof dat het Verdrag van Maastricht de Duitse grondwet niet schond… als aan enkele niet mis te verstane voorwaarden voldaan zou worden :

de convergentiecriteria moeten strikt nageleefd worden door alle deelnemende landen ;

de EMU moet een stabiel karakter hebben ;

de vooropgestelde startdatum van de EMU is louter een streefdatum en geen bindende deadline.

Theoretisch

is bijvoorbeeld het feit dat België niet in de buurt van de 60 %-norm inzake overheidsschuld komt, voor het Duitse Hooggerechtshof voldoende om Duitsland te verbieden deel te nemen aan een EMU waar België aan deelneemt. Maar ook Duitsland zelf zit boven die norm en kampt bovendien met de 3 %-norm inzake overheidstekort. En een EMU zonder Duitsland is ondenkbaar.

De bal ligt dus in het kamp van de rechters. “Op de EU-Top van begin mei ’98 wordt uitgemaakt wie mag meedoen met de euro. Daarna volgt zo goed als zeker een nieuwe EMU-uitspraak van het Hof,” zegt Holger Schmieding, analist bij Merrill Lynch. “Want het Hof zal verifiëren of de politici terdege rekening hielden met de uitspraak van ’93. Ook enkele Duitse burgers kondigden aan om de EMU terug voor het Hof te slepen. Ze argumenteren dat Europa nu verder staat van de fiscale criteria dan in 1992. Ook het cijfergegoochel in tal van landen zit hen bijzonder hoog en voedt de vrees van de Duitsers voor een zwakke euro.”

“De kans dat het Hof zich uitspreekt tegen

de EMU schat ik op 10 %,” zegt Schmieding. “De EMU is een economisch en politiek project. Rechters zijn echter geen economen en geen politici. Om een oordeel te vellen, bijvoorbeeld in hoeverre de statistieken betrouwbaar zijn, zullen de rechters hun oor te luisteren leggen bij experts, in casu de Duitse centrale bank. Als de Bundesbank oordeelt dat aan de criteria voldoende voldaan is en dat de convergentie genoeg gevorderd is, dan zal ook het Gerechtshof geen stokken in de wielen durven steken. Een nein kan de ergste financiële en politieke crisis van de jongste 30 jaar ontketenen. Dat wil geen enkel Duits instituut op zijn kerfstok. Het Hof zal politieke beslissingen over laten aan de politici.”

Waarom dan zo’n streng verdict in ’93 ? Schmieding : “Toen was het makkelijker om streng te zijn. De politieke wil om de D-mark op te geven is ondertussen vooral onder impuls van bondskanselier Kohl enorm gegroeid. Bovendien : in feite keurde het Hof met de uitspraak van ’93 het verdrag constitutioneel goed en ging het enkel nog om de interpratie ervan. Als het Duitse fiscale tekort niet boven 3,5 % klimt, zal het hof zich daar bij neerleggen omdat het alternatief te afschrikwekkend is. Liever de imperfecties aanvaarden dan een crisis uitlokken.”

Een definitieve uitspraak kan op zich laten wachten tot het einde van de zomer van ’98. Schmieding : “Dat kan onrust scheppen op de financiële markten. Ook de voorbereidingen van de ondernemingen op de euro dreigen op een lager pitje te zullen branden. Dat kan op zijn beurt een aanleiding voor de EU betekenen om de formele start van de EMU uit te stellen om technische redenen.”

KDA

HOLGER SCHMIEDING (MERRILL LYNCH) Het opblazen van de EMU wil het Duitse Hooggerechtshof liever niet op haar kerfstok.