Tol op de infoweg

Een nieuwe eeuw met een nieuwe informatiemaatschappij vereist een nieuwe belasting. Merit-professor Luc Soete stelt de bit tax als alternatieve financiering van de sociale zekerheid voor.

Maastricht.

Surfers in cyberspace wezen gewaarschuwd. Als het afhangt van de Europese werkgroep die de sociaal-economische gevolgen van de nieuwe telecommunicatie onderzoekt, wordt binnenkort een tol geheven op de elektronische informatiesnelwegen. In zijn interimrapport breekt de Vlaamse voorzitter Luc Soete, hoogleraar internationale economie aan het Maastricht Economic Research Institute on Innovation and Technology (Merit), een lans voor de invoering van een transmissiebelasting. De Verenigde Staten geven het voorbeeld. In Texas (VS) betalen de uitbaters én gebruikers van netwerken al een speciale heffing. Colorado, Florida en Massachusetts bestuderen gelijkaardige voorstellen.

De idee van een zogenoemde bit tax komt oorspronkelijk van de Amerikaanse econoom Arthur Cordell, lid van de Club van Rome. Soete : “Het voorstel rust op de logica van de verdere spreiding van de informatiemaatschappij. Het grootste deel van de economische activiteiten heeft hier betrekking op het gebruik van immateriële goederen. In die zin heeft onze suggestie niets te maken met de belasting op computers die de stad Brussel in maart 1996 invoerde. De hardware waar velen zich blind op staren is immers een te verwaarlozen fractie van de toegevoegde waarde in de huidige samenleving. Zo vertegenwoordigt de computer nog altijd maar 5 % van het bruto nationaal produkt (BNP) in de Verenigde Staten, evenveel als begin de jaren ’80. Dit percentage zal naar verwachting niet meer stijgen, ondanks de voortschrijdende informatisering.”

BELASTBARE BASIS VERSCHUIFT.

Traditioneel heft de staat belastingen op de economische activiteiten van zijn onderdanen. Lange tijd was dat een heffing op de graanoogst. Later kwamen daar de penningen op de verkoop van goederen bij (denk aan de tiendepenning van Alva). Na de industriële revolutie verschoof de belastbare basis naar het productieproces. Nu nog altijd fungeert arbeid als belangrijkste maatstaf van heffing. Maar in de 21ste eeuw zal de toegevoegde waarde in industrielanden vooral door zogenoemde informatiediensten worden gecreëerd.

Aangezien kapitaal en inkomen vrij mobiel zijn zolang er fiscale paradijzen blijven bestaan, zal de belastingplichtige met zijn geld naar rustiger oorden kunnen vluchten pleit Soete voor een transparante en eenvoudig in te voeren transmissiebelasting : “De eenheid voor het geheugen is een mogelijke maatstaf voor de toegevoegde waarde van het elektronisch communiceren. In de opkomende informatiemaatschappij zijn deze bits en bytes in zekere zin de fysieke, elektronische uiting van de vele transacties in de productie, distributie en consumptie. Eén van de fundamentele problemen van de huidige samenleving is dat de toegevoegde waarde van diensten als het ware verdampt in de zich verder ontwikkelende netwerkeconomie. De marginale kosten zijn dikwijls minimaal, soms zelfs nul. Of je nu via een optische breedbandkabel per minuut 1 of 1.000.000 bits stuurt, maakt nagenoeg geen verschil. Er is dan ook geen enkele prikkel om zuinig met informatie om te gaan. Nu worden netwerken overstelpt door junkmail, zodat de efficiëntie verdwijnt. Door een kleine belasting te heffing, scheid je het kaf van het koren. Het kan toch niet de bedoeling zijn dat elke student ter wereld zijn homepage met individuele foto op Internet heeft ?”

Bovendien levert de invoering van een transmissiebelasting geen praktische problemen op, aldus de voorzitter van de Europese werkgroep : “Telecomoperatoren, satellietnetwerken of kabelmaatschappijen kunnen gemakkelijk de heffing innen en doorsluizen naar het ministerie van Financiën of zelfs supranationale autoriteiten, zoals de Europese Unie (EU). Vaak zal men gebruik kunnen maken van de al bestaande software. Evenmin doven de inkomsten uit, zoals bij de CO2-belasting.” Maar houdt dergelijke heffing de vooruitgang niet tegen ? Soete : “Neen, integendeel. Een belasting op het gebruik van informatica zal de spreiding van de technologie zeker niet tegenhouden. Als gevolg van een minimale heffing Cordell stelt een bedrag van 0,000001 cent per bit voor ga je toch niet terugschakelen op verouderde, trage en dure transmissiesystemen, zoals de post ? Integendeel, door deze belasting zal de kwaliteit van de informatie toenemen. De huidige plannen van strenge reglementering naar aanleiding van het toenemend porno-aanbod op Internet is veel nefaster voor de ontwikkeling van de telematica.”

Tenslotte is het kostennadeel in het commercieel circuit te verwaarlozen, aldus Soete : “Alles hangt af van de doelstelling en de opbrengsten die je uit deze belasting wenst te putten. In die zin stelt onze werkgroep voor om de inkomsten niet te gebruiken om het algemeen begrotingstekort aan te zuiveren, maar om de arbeidskosten te verlagen door bijvoorbeeld de sociale zekerheid te financieren. Maar een bit tax zou ook een eenvoudige manier kunnen zijn om het intellectueel eigendom te beschermen. Aangezien over dit alles weinig of geen studies bestaan, vragen wij de EU-Commissie dit pad nader te onderzoeken.”

ERP

PROF. LUC SOETE (MERIT) Een transmissiebelasting verhoogt de kwaliteit van de informatie en kan de sociale zekerheid financieren.