Tokio in de schijnwerpers

De Olympische Spelen zullen het internationale prestige van Japan vergroten, tot op zekere hoogte.

Japan heeft op tien na het meeste inwoners en de op twee na grootste economie. Het land is vreedzaam, stabiel en democratisch. Toch speelt Japan geen prominente rol op het wereldtoneel. Dat zal veranderen in 2020. Alle ogen zullen gericht zijn op Japan nu Tokio zich voorbereidt om de Olympische Zomerspelen te organiseren.

Toen Japan de Spelen organiseerde in 1964, zag het daarin een uitgelezen kans om weer een plaats te krijgen op het wereldtoneel na de Tweede Wereldoorlog. De Spelen lieten zien dat het land zich had omgevormd van een militaristische macht tot een vreedzaam en plichtbewust lid van de internationale gemeenschap. Japan toonde dat het uit de as van de economische ineenstorting was herrezen als een technologisch wonderkind. Het pakte uit met baanbrekende nieuwe infrastructuur en technologie zoals de shinkansen of de kogeltrein.

Iconische uitvindingen

Vijf decennia later koestert Japan soortgelijke verwachtingen over wat de dure en bij veel bevolkingsgroepen onpopulaire organisatie van de Olympische Spelen zal opleveren. Sinds het uiteenspatten van de economische zeepbel aan het begin van jaren negentig wordt Japan gezien als een land dat over zijn hoogtepunt heen is. Maar Amerika, Groot-Brittannië en andere westerse landen worstelen met een onderlinge verdeeldheid die hun democratie onder druk zet, en onverdraagzame staten zoals China winnen aan invloed. Daarom denken de Japanse leiders dat het land een rol kan spelen bij het promoten van de liberale waarden die de wereld zo veel goeds hebben gebracht. De bakermat van iconische uitvindingen zoals de walkman, de PlayStation en de Prius zal ook proberen zijn imago op te poetsen als producent van de modernste technologie. Die reputatie had een deuk gekregen door de scherpe concurrentie van Amerika, China en Zuid-Korea. Robots zullen bij de olympische stadions massaal aanwezig zijn. Er zijn ook plannen om de olympische vlam te laten ontsteken door een vliegende auto van Toyota.

Sinds de terugkeer van Shinzo Abe als premier in 2012 is het land assertiever geworden. In 2018 nam Japan het initiatief voor de Trans-Pacific Partnership, een veelomvattend handelsakkoord tussen elf staten, nadat Donald Trump de Verenigde Staten had teruggetrokken. Het werkt aan de Regional Comprehensive Pacific Partnership, een akkoord tussen Zuidoost-Aziatische staten en hun handelspartners.

Geen opvolger

Maar er zijn nog heel wat hindernissen. Het land worstelt met de snelle bevolkingsdaling en de vergrijzing die zijn economische groei en openbare financiën aantasten. Het loopt in onder meer gendergelijkheid en milieubescherming achter op de andere ontwikkelde landen.

Ook staan veel Japanners huiverig tegenover een prominentere internationale rol voor hun land. Bovendien zal Abe uiterlijk in de herfst van 2021 aftreden. Er is geen voor de hand liggende opvolger met dezelfde ambitie of invloed. Dat betekent dat de grandioze mondiale ambities van Japan misschien even vluchtig zullen blijken als de Spelen zelf.