Tobin-taks kan gat in begroting dichten

Laat de banken de crisis betalen. Deze slogan uit de jaren zestig is opgepikt door de vakbonden en libertijnen à la Jean-Pierre Van Rossem. Ook eerbiedwaardige economen als de voorzitter van de Britse toezichthouder FSA zijn ervoor te vinden.

Wat is de Tobin-taks?

Na de ineenstorting van de vaste wisselkoersen lanceerde James Tobin in 1972 een voorstel om de speculatieve handel in deviezen te beteugelen. Volgens de Nobelprijswinnaar Economie zou een belasting van 0,001 tot 0,05 procent op wisseltransacties de vo-latiliteit op de markten in toom houden. Tijdens de Zuidoost-Aziatische crisis in de jaren negentig haalden de andersglobalisten het idee weer uit de kast als middel om de steun aan de ontwikkelingslanden te verhogen.

Waarom nu?

Tijdens de bankencrisis pompten de overheden miljarden in de financiële sector. Deze kapitaalinjecties sloegen een gat in de begroting. In de aanloop naar de G20 in Pittsburg op het einde van deze maand brak Adair Turner – voorzitter van de Britse waakhond FSA en ex-topman van Meryll Lynch – vorige week een lans voor een extra belasting op de winsten van de banken om de superbonussen te kortwieken en de relanceplannen van de overheden te financieren. Ook Angela Merkel, Nicolas Sarkozy en Gordon Brown pleiten voor een beteugeling van de excessen in de financiële sector.

En ons land?

Het Belgisch parlement keurde in 2004 als eerste land ter wereld een Tobin-taks van 0,02 procent op wisseltransacties goed. Natuurlijke personen genieten vrijstelling tot 10.000 euro. Maar de wet is nooit in de praktijk omgezet omdat ze pas van kracht wordt als alle lidstaten van de eurozone ze goedkeuren. De Tobin-taks vermindert ook de discrepantie tussen de hoge belasting op arbeid en de lage belasting op kapitaal. Zelfs de liberale minister van Financiën, Didier Reynders (MR), sprak zich in Le Soir positief uit over een belasting op financiële transacties.

Wie is tegen?

De financiële sector. Volgens de beroepsfederatie Febelfin zou zo’n heffing alleen maar wegen op de resultaten van de betrokken banken, waardoor hun solvabiliteit aangetast wordt en de kredietverlening aan bedrijven in het gedrang komt. Ook de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) en de Europese Commissie verwerpen het idee wegens de negatieve gevolgen op de finan-ciële markten. Een extra taks verhoogt immers de prijs, waardoor geringere liquiditeit ontstaat. Dat leidt op zijn beurt tot een verhoogde volatiliteit, wat haaks staat op de initiële doelstelling. Bovendien rijst de vraag of een kleine heffing de echte speculanten wel kan tegenhouden. Bovendien staat grote onzekerheid over de mogelijke opbrengsten.

Kans op slagen?

Weinig, aangezien de heffing alleen zin heeft als alle landen ze toepassen. Anders vlucht het kapitaal gewoon naar een belastingparadijs zonder Tobin-taks. Een Europese richtlijn volstaat niet. Maar de internationale druk op de financiële sector stijgt. Als gevolg van de crisis zijn de overheden druk op zoek naar bijkomende middelen. En het vertrouwen in de banken zit op een historisch dieptepunt. Bovendien draaien de belastingbetalers op voor de onverantwoorde risico’s van de financiële sector. Premier Herman Van Rompuy (CD&V) rekent op de steun van de banken om het verwachte begrotingstekort van 25 miljard euro op te vangen. Zelfs André Bergen, voormalige topman van KBC, zegt dat een crisisbelasting voor de financiële sector bespreekbaar is.

Door Eric Pompen

Ondanks internationale druk blijft de kans dat er een Tobin-taks komt erg klein.