Tijd voor Artikel 35

“De som van individuele keuzes en voorkeuren leidt niet tot een optimale maatschappelijke uitkomst. Volmaakte democratie is wiskundig onmogelijk.” Dat bewees Kenneth Arrow begin jaren vijftig wetenschappelijk. Hij won later de Nobelprijs economie.

Volmaakte democratie is menselijk niet mogelijk. Dat bewijzen onze politici vandaag. En ze winnen er niets mee. De verkiezingskoorts maakt verschillende politici ernstig ziek. De hele en halve onwaarheden die vandaag worden rondgebazuind wijzen op een ernstige aantasting van het korte- en langetermijngeheugen. En op gebrek aan economisch inzicht.

De Griekse politici hadden daar ook ernstig last van. Tot ze begin deze week een remedie kregen voorgeschreven door het IMF. De ingrediënten bevatten forse saneringseisen: snoeien in overheidsuitgaven, snoeien in de lonen van zowel privé- als overheidspersoneel en het afslanken van het overheidsapparaat. De Grieken zullen langer moeten werken maar minder pensioen ontvangen. En dat terwijl het leven duurder wordt door het hogere btw-tarief dat ingevoerd wordt en een reeks nieuwe belastingen.

Het volledige pakket moet 30 miljard euro besparingen opleveren in drie jaar tijd. Er zijn films gemaakt op basis van dit scenario. Ze heetten Mission Impossible. Toch kunnen de Grieken beter de plannen steunen. Niets doen zou op termijn nog grotere schade veroorzaken. Zij hervormen, ook al is het onder druk. Hervormingen blijven in eigen land beperkt tot de discussies over hervormingen.

Weinig wijst erop dat het na de volgende, legale of illegale, verkiezingen anders zal zijn. Want in de aanloop naar de verkiezingen domineren de sloganeske stellingnames. Iedereen belooft dat het anders en beter zal zijn. Verwonderlijk hoe alle partijpolitieke kopstukken denken nog geloofwaardig te zijn na alles wat ze de afgelopen jaren gedaan en vooral niet gedaan hebben. Tegen het wanbeleid van deze generatie politici wordt al langer geprotesteerd. Maar het raakte slechts weinigen van hen. Tot een bekende Vlaming protesteerde. Het bericht van zanger Stijn Meuris dat hij uit protest en degout dit keer niet zou gaan stemmen, ontketende politieke verontwaardiging.

In plaats van aan introspectie te doen, probeerden de politici en hun spindoctors dadelijk van Meuris een staatsgevaarlijk man te maken. Meuris doet aan antipolitiek. Het verschil tussen Meuris en veel andere Vlamingen is dat Meuris luidop durft te vertellen wat bij anderen leeft. En dat Meuris blijkbaar wel belangrijk is in de ogen van de politici. In tegenstelling tot andere Belgen die eerder al hun beklag deden.

Ook bij ondernemers en managers leeft er ongenoegen. Binnenskamers dan wel. Ze zijn vaak nog bang van de gevolgen als ze zich politiek kritisch uitlaten. Want Vlaanderen is klein maar meer dan één politicus waant zich groot. Kritiek geven op het federale beleid kan zich wel eens vertalen in gepest op gemeentelijk vlak. Dus houdt ondernemend Vlaanderen zich gedeisd. Terwijl de meesten onder hen het eveneens grondig beu zijn. Omdat niets verandert.

Wat na de stembusgang in juni gaat gebeuren, valt al bijna te voorspellen. De regeringsonderhandelingen zullen moeizaam verlopen. De discussies over een doorgedreven staatshervorming zullen alle andere dossiers weer blokkeren. Ofwel verlammen ze de hele regering, ofwel worden de discussies in werkgroepen buiten de regering geloodst. Die rapporteren na een paar maanden aan de politici en dan volgt weer een communautair debat dat in de soep draait en dat ons weer leidt naar nieuwe verkiezingen.
Artikel 35 van de grondwet voorziet erin dat een bijzondere wet met bijzondere meerderheid bepaalt welke bevoegdheden nog aan het federale niveau worden toegewezen. En dat alle andere bevoegdheden, die niet expliciet door deze wet aan dit niveau worden toegewezen, aan de deelstaten zijn toegekend. Artikel 35 ligt al sinds 1994 klaar voor gebruik. Het moet enkel nog ingevuld worden. In plaats van het negatieve debat te voeren wat we niet meer samen willen doen, laat de politici kijken wat we wel samen efficiënt kunnen realiseren. Om Arrow te parafraseren: “De som van individuele Vlaamse, Waalse en Brusselse keuzes en voorkeuren leidt niet tot een optimale Belgische uitkomst.”

Artikel 35 uitwerken zal langer dan vijf minuten in beslag nemen. En zal eveneens de nodige discussies uitlokken. Maar het kan een stabielere constructie opleveren dan al het andere gemorrel in de marge. En het is een remedie die we ons zelf kunnen voorschrijven. Zodat we niet hoeven te wachten op het IMF om ons een schoktherapie te geven.

Trends-hoofdredacteur An Goovaerts