Tien Griekse lessen voor België

De Duitse leermeester heeft met de problemen van de Griekse overheidsfinanciën en de spanningen in de eurozone enkele belangrijke lessen gegeven aan België en de andere leden van de eurozone.

1 Reken niet op Europese hulp

Het zo geroemde Europese akkoord voor hulp aan Griekenland is een lege doos. Van solidariteit is hoegenaamd geen sprake, maar dit mag geen verbazing wekken. In een automatische solidariteit tussen de lidstaten is immers niet voorzien en andere vormen van solidariteit zouden een verkeerd signaal hebben gegeven. Erger, de financiële markten zouden snel hebben willen uittesten of de EU-landen wel effectief geld op tafel willen leggen om Portugal, Spanje en andere te helpen. Meer dan een lege doos geven, kon Europa dus niet.

Bovendien zou Europese hulp fundamenteel niets hebben veranderd aan de omvang van het tekort.

2 Saneren en niets dan saneren

De enige manier om geen Grieks drama in België te beleven, is snel en doeltreffend saneren. De mate waarin de overheidstekorten overal worden teruggedrongen zal de beleidstest zijn voor de financiële markten. Wie achterophinkt, zal afgerekend worden op de obligatiemarkt.

3 Saneringen hangen niet af van de conjunctuur

Het argument dat saneringen best worden uitgesteld om zo het herstel van de conjunctuur niet te fnuiken, kan niet meer gebruikt worden. De verwachte groei voor dit jaar, rond 1,5 procent, verschilt niet fundamenteel van wat redelijkerwijze als gemiddelde groei kan worden verwacht voor de komende jaren. Bijgevolg moet ook gesaneerd worden in periodes van lage groei.

4 Saneringen zullen pijnlijk zijn

Een belangrijke les uit de Griekse ervaring is dat overheden, als het moet, toch wel hard snijden in de overheidsuitgaven. Dat moet ook in België gebeuren. Willen we op korte termijn substantiële budgettaire opbrengsten binnenhalen, dan kunnen we niet rond saneringen in de sociale zekerheid. Tijd om te wachten op de efficiëntiewinsten van de overheid hebben we niet meer. We hebben, zoals de Grieken, het voorbije decennium nuttige tijd verkwanseld.

5 De negatieve gevolgen voor de groei zullen belangrijk zijn

Doordat de budgettaire opbrengsten op korte termijn nodig zijn, wordt het bijzonder moeilijk of zelfs onmogelijk om ook groeistimulerende belastingmaatregelen te nemen. De vraaguitval kan dan substantieel zijn, de groeiperspectieven slecht.

6 De financiële markten zullen evalueren en toeslaan op het meest onverwachte moment

De Griekse problemen werden eind vorig jaar duidelijk toen de financiële markten de risicopremie op overheidsfondsen drastisch opdreven. Tot vandaag blijven andere eurolanden buiten schot. Erop speculeren dat dit zo blijft, lijkt gevaarlijk. Zodra een land in het vizier van de financiële markten komt, verhogen de rentes. Hierdoor gaat een deel van de saneringsinspanning verloren. Een troost is dat onze dominosteen pas aan de beurt is als een aantal andere al gevallen is. Het stemt droevig dat we ons moeten optrekken aan het feit dat andere landen nog zwakker zijn. Natuurlijk kunnen de communautaire spanningen ons sneller in de vuurlijn brengen.

7 Egoïsme is troef op de financiële markten

Op de financiële markten zijn alle redenen goed om winst te maken. De Belgische overheid moet er dus niet op rekenen dat Belgische of andere beleggers medelijden kennen en overheidsobligaties blijven kopen tegen redelijke rentes in moeilijke omstandigheden.

8 De euro blijft onder druk

Duitsland kon zich niet veroorloven om de euro op te blazen na een Grieks griepje. Een epidemie zal de Duitsers toch even doen nadenken. Het is erg onwaarschijnlijk dat het Duitse standpunt dan zal versoepelen, eerder integendeel. Zolang de mogelijkheid bestaat dat een epidemie uitbreekt, blijft de euro relatief zwak.

9 De concurrentiepositie blijft cruciaal

Op langere termijn moeten probleemlanden meer groeien en dat kan enkel via een herstel van hun concurrentiepositie. Dat vereist een lagere loonkostenstijging dan in de rest van de eurozone.

10 Beleidsvoerders moeten niet klagen, maar beleid voeren

De Griekse beleidsvoerders hebben zichzelf in de problemen gepraat door wereldwijd te klagen over de hoge obligatierente. Een lagere rente konden ze zelf realiseren door meer te saneren. Gaan de Belgische beleidsvoerders de uitdaging aan?

DE AUTEUR IS PROFESSOR ECONOMIE AAN DE VUB.

Jef Vuchelen

Het stemt droevig dat we ons moeten optrekken aan het feit dat andere landen nog zwakker zijn.