Through the olive trees

Het in België gebrekkig uitgebrachte “Onder de olijfbomen” van de grootmeester Abbas Kiarostami is nu eindelijk op video uit.

De films van de Iraanse cineast Abbas Kiarostami getuigen van een aangrijpende oprechtheid en eenvoud. Ze zijn tevens ambigu in inhoud en spelen een geraffineerd spel met de toeschouwer. Kiarostami is een typevoorbeeld van wat de Franse filmcritici een “auteur” noemen. Zijn werk is autoreferentieel en Kiarostami staat in voor montage, regie en scenario. Zo kan “Through the olive trees” (vertaald als Onder de olijfbomen) beschouwd worden als het derde deel van een drieluik, met “Waar staat het huis van mijn vriend” (1988) en “En het leven gaat door” (1992) als delen een en twee. “Onder de olijfbomen” gaat over het maken van de vorige film, “En het leven gaat door”, die op zijn beurt een zoektocht was van de regisseur naar de hoofdrolspeler uit “Waar staat het huis van mijn vriend ?”. Naast de film-in-de-film vertelstruktuur, is “Through the olive trees” een film over de man-vrouw relaties en de verwarrende impact van de fiktie op de realiteit. De achtergrond wordt gevormd door een aardbeving die de streek rond Koker geteisterd heeft. Een scène uit “En het leven gaat door” diende als inspiratiebron, namelijk die waarin een getrouwde man aan zijn vrouw vraagt waar zijn witte sokken gebleven zijn, terwijl hij met de (fiktieve) regisseur van “En het leven gaat door” aan het praten is. De spontaniteit van de hele scène, waarin ook over de ettelijke slachtoffers van de aarbeving gepraat wordt, doet pure improvizatie of dokumentaire vermoeden. Niets is natuurlijk minder waar. Kiarostami’s dubbelgelaagd spel bestaat er nu net in, dat de regisseur uit “En het leven gaat door” in “Onder de olijfbomen” op zijn beurt geregisseerd wordt door een (terug fiktieve) cineast, allen uiteraard onder de regie van Kiarostami geplaatst.

Hoofdbrok van de film is de relatie tussen de jongen en het meisje die het getrouwde koppel moeten spelen. Hij (Hossein) doet verschillende vergeefse huwelijksaanzoeken aan het meisje Tahereh, dat hem verwerpt omdat hij analfabeet is en geen huis heeft. Kiarostami is de meester van het kleine rijke detail en plaatst zijn visie in ogenschijnlijk minimalistische en eenvoudige observaties, die zo vanzelfsprekend overkomen dat ze nooit geakteerd of geënsceneerd lijken. Kiarostami’s grootse kunst is net die unieke mengeling van fiktie en realiteit, treffende detailweergave en een puntgave beeldregie. Zijn zelfrelativerende en intelligente visie op de werkelijkheid maakt het bekijken van Kiarostami-films alleen maar aangenamer en boeiender.

PIET GOETHALS

Through the olive trees Knap reflexief werk van de Iraanse cineast Abbas Kiarostami.