The General

Het in Cannes ’98 met de prijs voor de beste mise-en-scène bekroonde “The General”, reconstrueert in een superbe zwartwitfotografie het leven van de Ierse gangster en volksheld Martin Cahill.

The General, een vrije verfilming van de gelijknamige roman van Paul Williams, opent met de moord op Martin Cahill door het IRA in 1994. In een flashbackstructuur vertelt de scenarist en regisseur John Boorman de opkomst en val van deze anarchistische en ambigue bendeleider. Martin Cahill is het archetype van de Boorman-held. Hij is een exuberante en eenzame vechter die een grondige hekel heeft aan elke vorm van autoriteit, maar die door zijn grenzeloze hoogmoed zichzelf uiteindelijk de das omdoet.

Cahill maakte zich populair bij het volk door zijn up yours-mentaliteit tegenover de politie en het kerkelijk gezag. Hij was een Robin Hood en een innemende persoonlijkheid voor de ‘zijnen’. Terzelfder tijd nuanceert Boorman zijn protagonist door hem als een paranoïd en brutaal crapuul af te schilderen.

John Boorman koos voor zwartwit omdat, dixit Boorman in interviews, kleur de toeschouwer van het onderwerp afleidt en zwartwit de intensiteit van het getoonde verhoogt. De kijker krijgt een wereld voorgeschoteld die hem vertrouwd voorkomt en die door het zwartwit een wereld wordt waarin dromen en het onderbewuste een rol gaan spelen. Hierdoor krijgt de film een mythisch karakter.

Mythevorming is eigen aan Boormans films. In het geval van The General neemt Boorman de toeschouwer mee in het universum van een boef en toont hij alles vanuit diens standpunt. De mythe wordt hierdoor tegelijk gedemystificeerd. In het onstabiele Ierland van de jaren tachtig en negentig, waarin alle geloof verdwenen was, had Cahill een rotsvaste overtuiging. Hij geloofde in de loyauteit en solidariteit binnen de samenleving.

Door zijn criminele activiteiten wordt hij door de mensen van zijn eigen milieu (marginalen, werklozen en arbeiders) uiteindelijk bekritiseerd. Dit betekent zijn ondergang. Zijn tragedie bestaat er net in dat de waarden waar hij voor gevochten heeft, verdwijnen. Eenmaal Cahill de ‘zijnen’ tegen zich krijgt, stort zijn overtuiging van het ‘wij’ tegen het ‘hen’ in elkaar.

De Ierse acteur Brendan Gleeson kruipt in de huid van Cahill alsof zijn leven ervan af hangt. De Amerikaan Jon Voight is al even briljant als de politieman die zich voorgenomen heeft om zijn kwelgeest voor eeuwig achter de tralies te steken. Het oeuvre van John Boorman (bekend van onder meer: Point Blank, Deliverance, Excalibur, The Emerald Forest en Hope and Glory) kent verschillende laagvliegers, maar evenveel hoogtepunten. The General behoort zonder meer tot de laatste categorie.

Piet Goethals