Tegenstrijdige mogelijkheden

Er zijn drie scenario’s voor hoe de oorlog in Oekraïne zal evolueren, het ene gevaarlijker dan het ander.

Elke doorgewinterde analist zou waarschijnlijk hebben gelachen, als je hem in maart 2022 had gezegd dat Oekraïne acht maanden later nog altijd een onafhankelijke staat zou zijn. Dat het leger van Oekraïne 80.000 Russische soldaten gedood of verwond zou hebben. Dat het vlaggenschip van de Russische Zwarte Zeevloot op de bodem van die zee zou liggen. En dat de Oekraïense luchtmacht nog altijd zou vliegen. Oekraïne heeft alle verwachtingen overtroffen. Het land is de oorlog aan het winnen. Maar de winter staat voor de deur en Rusland is aan het mobiliseren. Het komende jaar kunnen zich drie uiteenlopende scenario’s afspelen.

Rusland overwint

In het eerste scenario slaagt Rusland erin alsnog als overwinnaar uit de strijd te komen. Het Russische leger stabiliseert tijdens de winter de frontlinies en gebruikt die tijd om nieuwe bataljons te creëren met vers gemobiliseerde rekruten. Intussen blokkeren de Republikeinen in de Verenigde Staten nieuwe wapenleveringen aan Oekraïne en raken de voorraden uit Europa op. De Russische defensie-industrie heeft een tekort aan halfgeleiders en gespecialiseerd materiaal, maar er rolt genoeg eenvoudige wapenrusting en artillerie van de band om de nieuwe strijdkrachten uit te rusten.

Tegen de lente trekken de nieuwe Russische eenheden ten aanval en drijven ze de Oekraïense strijdmacht terug. Russische drones blijven de Oekraïense energie- en waterinfrastructuur bestoken. Met de zomer in zicht loopt Oekraïne achter de feiten aan. Kryvy Rih, een cruciale industriestad ten noorden van Cherson, valt in handen van Rusland, net als Slovjansk en Kramatorsk in Donetsk. De westerse landen manen Oekraïne aan het Russische voorstel voor een wapenstilstand te aanvaarden. Volodimir Zelenski, de president van Oekraïne, heeft geen andere keuze. In de daaropvolgende maanden herbewapent Rusland zich en bereidt het zich voor om Kiev opnieuw aan te vallen.

Patstelling

Het tweede scenario is veel waarschijnlijker: een patstelling. Rusland mobiliseert honderdduizenden jonge mannen, maar het lukt niet om van hen effectieve strijders van te maken. De beste instructeurs zitten aan de frontlinies. Veel ervaren officiers zijn gesneuveld. De rekruten worden omgevormd tot basiseenheden van lichte infanterie. Ze zijn niet geschikt voor offensieve acties, maar ze volstaan wel om loopgraven te vullen.

Rusland, dat in november de terugtrekking uit Cherson had aangekondigd, haalt de 30.000 strijdkrachten die zich nog op de westelijke oever van de Dnjepr bevonden, veilig weg. Ze trekken zich terug naar het oosten. Het is een triomf voor Oekraïne, maar het plaatst Rusland wel in een sterkere militaire positie, met de rivier als bescherming voor zijn linkerflank. De opmars van Oekraïne vertraagt en komt zowat tot stilstand. De Oekraïense troepen lijden zware verliezen voor elke kilometer terrein die ze veroveren.

Omdat Poetin er niet in slaagt de oorlog op het slagveld te winnen, tracht hij het conflict te rekken om de Oekraïense economie te ondermijnen, het moreel van het land te breken via aanvallen op de civiele infrastructuur en de Oekraïense partners uit te putten. Europa heeft in 2023 moeite om zijn opslagplaatsen voor gas te vullen, wat tot black-outs leidt. Poetins plan is vol te houden tot eind 2024, in de hoop dat Donald Trump het Witte Huis herovert en de Amerikaanse steun aan Oekraïne stopzet. Maar dat is een gok met een hoge inzet: de publieke opinie in Rusland keert zich tegen de oorlog, de economie verschrompelt en Poetin lijkt steeds kwetsbaarder.

Russisch ultimatum

Het derde scenario is het meest bemoedigende – en misschien ook het meest gevaarlijke. Oekraïne behoudt het initiatief en het momentum, dient de Russische troepen zware schade toe terwijl die Cherson verlaten en komt met zijn Himars-raketten voor het eerst binnen het bereik van de Krim. De Russische linies in Loehansk stuiken in elkaar, Oekraïne herovert Severodonetsk en rukt op naar het oosten. De verliezen aan Russische kant lopen op en de nieuwe rekruten weigeren te vechten. De westerse landen sturen snel nieuwe luchtafweersystemen naar Oekraïne en beknotten zo de impact van de Russische terreurtactiek, die het moet hebben van het snel slinkende arsenaal precisieraketten.

In de lente geeft Zelenski zijn leger de opdracht een nieuw front te openen in Zaporizja. Vijf brigades banen zich vlot een weg door de Russische linies, snijden Poetins landbrug naar de Krim af en nemen tegen de zomer Marioepol in de tang. Oekraïne verplaatst zijn Himars-raketten naar het zuiden en richt ze op havens, legerbasissen en opslagplaatsen in de door Rusland bezette Krim. Oekraïne dreigt ermee het schiereiland binnen te vallen. Poetin stelt een ultimatum: stoppen of kernwapens in de ogen kijken. De overwinning is in zicht, net als de bijbehorende risico’s.