Tegen het biefstukkenliberalisme

Vorige week is de rondetafel over het sociaal statuut van de zelfstandigen gestart. Het klinkt allemaal mooi en eervol: de zelfstandigen een beter sociaal vangnet bezorgen dat hen minder discrimineert tegenover de werknemers. Wie kan daar nu tegen zijn?

Wel, dat is niet zo vanzelfsprekend. De basisidee van de zelfstandigenorganisaties en de regering – en in die regering in de eerste plaats de liberalen – is het dichter bij elkaar brengen van het statuut van de zelfstandigen en dat van de werknemers. Liberalen halen natuurlijk veel stemmen bij zelfstandigen. En wat is er leuker dan de zelfstandigen wat extra manna te beloven. Biefstukkenliberalisme.

Zo heeft ooit het biefstukkensocialisme de sociale zekerheid voor werknemers doen exploderen tot een loodzware structuur die vandaag nog nauwelijks betaalbaar is en de lasten op arbeid torenhoog maakt. Elke dag lezen we dat in eerbiedwaardige onderzoeksrapporten. En wat gaan we doen bij de zelfstandigen? Hun sociale zekerheid uitbouwen in de richting van het systeem dat ook voor werknemers geldt…

Natuurlijk bestaat er een probleem. 30 % van de zelfstandigen leeft in armoede. En zwart werk bij zelfstandigen bestaat, maar het is zeker niet die volledige 30 % die over een zwart spaarpotje beschikt. Hoe los je dat probleem op? Het voorstel van Sabine Laruelle (MR), minister van Middenstand, om voor de zelfstandigen een pensioenpijler via kapitalisatie uit te bouwen, is alleszins een goed begin.

Onzinniger wordt het wanneer Vlaams minister-president Bart Somers (VLD ) een ondernemersloon voor zelfstandigen lanceert. Dat lijkt al meer op de beruchte sociale hangmat in plaats van een vangnet.

Waarom wordt iemand zelfstandig? Omdat hij wil ondernemen. Omdat hij een project heeft dat hij wil uitbouwen. Of, wat minder prozaïsch, omdat hij een bestaande zaak van vader of moeder wil voortzetten. Maar ook omdat de zelfstandige vrij wil zijn, niet wil werken binnen het keurslijf van het werknemersstatuut. Ook omdat de zelfstandige geld wil verdienen, veel geld, meer geld dan hij ooit kan verdienen als werknemer. Ook omdat de zelfstandige geen zin heeft om 65 % van wat hij verdient af te geven aan de staat en de sociale zekerheid.

Hoe dichter het statuut van zelfstandige en werknemer bij elkaar komen te liggen, hoe minder aantrekkelijk het beroep van zelfstandige wordt. Net het omgekeerde van wat de regering zegt te willen bereiken. Waarom zou je zelfstandige worden met alle onaangenaamheden die daarmee gepaard gaan – zoals lange werkweken – als je ook 65 % van je inkomen ziet wegsmelten als sneeuw voor de zon?

Een beginnende zelfstandige zal daar graag wat minder sociale bescherming bij nemen. En als de middelen het hem toestaan, zal hij zich aanvullend privé verzekeren. De rondetafel kan goed werk leveren om dat soort systemen aan te moedigen en aantrekkelijker te maken. Hopelijk zullen de liberalen erin slagen om afstand te nemen van het verleidelijke biefstukkenliberalisme.

En hopelijk kunnen de zelfstandigenorganisaties hun corporatisme voor hun achterban opzijzetten. Zodat een belangrijk doel niet uit het oog wordt verloren: meer mensen overtuigen zelfstandig te worden via een aantrekkelijk en soepel systeem. Er moet een mentaliteit komen waarbij risico nemen wordt gestimuleerd en mislukte ondernemers niet aan de schandpaal worden gezet. Dat is belangrijker dan het organiseren van een sociale hangmat.

Guido Muelenaer