TECHNOLOGIE. Blauwe dromen

Wittebroodsweken op de maan, een remedie tegen kanker… Utopieën ! Hoewel de technologie in de voorbije twintig jaar heel wat vooruitgang heeft geboekt, konden wij niet aan de verleiding weerstaan om op zoek te gaan naar de mislukkingen.

Voorspellen is een gevaarlijke bezigheid. Zelfs H.G. Wells, die onder andere het vliegtuig, de tank en de atoombom voorspelde, wou wel eens in de fout gaan. Zo voorspelde hij in 1902 nog dat de luchtvaart geen toekomst had en in 1924 meende hij dat het nog eeuwen zou duren voor men de teorie van Einstein zou kunnen toepassen.

Het is makkelijk om daar nu mee te lachen. Toch lopen ook de jongste twintig jaar over van de gefaalde technologische vernieuwingen.

– Met heel het gezin in de privé-helikopter ? Futurologen in de jaren zeventig meenden dat het niet lang meer zou duren. Het feit dat er wereldwijd slechts 16.000 burgerlijke helikopters in gebruik zijn, geeft hen ongelijk. Om de helikopter in onze steden bruikbaar te maken, moeten de industriëlen nog de eerste geruisloze schroeven afleveren.

– Al in de jaren ’50 spiegelde men ons automatische wagens voor. Ze zouden met induktie-koppeling zijn aangesloten op in het wegdek verwerkte elektrische kabels. De Japanners hebben ermee geëxperimenteerd. Zonder resultaat. Evenzeer vergeten intussen is het luchtkussen dat de wielen zou vervangen.

– Men verwachtte heel veel van de treinen met magnetische ophanging. Voor een echte doorbraak blijft het echter wachten op vorderingen in het domein van de supergeleiders.

– Het supersonische passagiersvliegtuig bestaat : de Concorde. Commercieel gaat de vlieger echter niet op. De promotors hebben bewezen dat de techniek voldoet, maar de vraag die nodig is om het systeem rendabel te maken blijft achterwege.

– Men beloofde ons dat computers weldra zouden spreken, handschrift ontcijferen, vertalen en vooral nadenken zoals een mens het doet. Het probleem : hoe definieer je de manier van denken van de mens ? De onderzoekers zijn bescheidener geworden en hebben expertsystemen ontwikkeld die in een meer beperkte kontekst goed voldoen. Het digitale brein bewijst kostbare diensten, maar uiteindelijk is het nog altijd de mens die de knoop doorhakt.

– De robots hebben de wereld evenmin veroverd. Ze hebben zich gespecializeerd, zonder het menselijk voorkomen aan te nemen dat de verbeelding zo sterk aansprak. Robots worden vooral gebruikt in de auto-industrie en in extreme omgevingen. Ze dienen nog geen koffie op ook al heeft Siemens een prototype aangekondigd dat de post sorteert en het huis schoonmaakt.

– Sommige mensen waren ervan overtuigd dat we ons in de toekomst met pillen zouden voeden. De techniek staat op punt, maar iedereen eet liever écht voedsel. De produktie van syntetische proteïnen zou de honger uit de wereld bannen. Verre van ! Vòòr de krisis van 1973 hadden de oliemaatschappijen plannen om voedsel op basis van petroleum te produceren. Nu is de olie opnieuw goedkoop en blijft de wereldbevolking stijgen, maar de landbouwproduktie blijkt flexibeler dan de petroleumreuzen hadden verwacht.

– Het ontwikkelen van sterkere en produktievere planten is géén mislukking geworden. Via genetische manipulatie werd een plant ontwikkeld die tweeduizend keer meer suiker bevat dan de suikerbiet. En de commercializering ? Wel, het is niet eens zo ver gekomen. De grote suikergroepen kregen de schrik te pakken, kochten de brevetten en moffelden ze weg.

– Ook genetische manipulatie van dieren staat nog in de kinderschoenen. Men werkt momenteel aan vlees met een hoger gehalte van bepaalde vetten, melk die beter verteert, enzovoort. Maar de genetische instabiliteit van gemanipuleerde organismen is veel groter dan verwacht. Wat volstaat om het onderzoek drastisch af te remmen.

– Een volledig herbruikbare ruimtependel zou de kosten van de ruimtevaart doen dalen en de ontwikkeling van commerciële toepassingen mogelijk maken. De Amerikanen zijn ontnuchterd : de shuttle is slechts gedeeltelijk herbruikbaar en het ongeluk met de Challenger heeft het imago geen goed gedaan.

– Televisie met hoge definitie is er nooit in geslaagd de woonkamers te veroveren. Het projekt leed schipbreuk op het ontbreken van gestandaardizeerde normen en van programma’s.

– De afgelopen vijftig jaar zijn alle pogingen om nieuwe fototoepassingen te ontwikkelen op één na mislukt. Zowel de Kodak-Disc als de reliëffoto, de film met variabele gevoeligheid en de foto-cd hebben nauwelijks een publiek gevonden of werden volledig geschrapt. Alleen de instantfoto van Polaroid heeft het gehaald, maar zonder een gevaar te vormen voor de klassieke film.

FRÉDÉRIC MAHOUX

CHRISTINE SCHARFF

PRIVÉ-HELIKOPTER, PILLEN ALS VOEDSEL, HERBRUIKBAAR RUIMTEVEER EN ROBOTS DIE ALLES KUNNEN. We staan weer met beide voeten op de grond.