Swatch, de piraten van de horloge-industrie

Nick Hayek Junior, de topman van de Swatch Group, is dol op provocatie en avant-garde. Een ontmoeting met een gulle piraat met dadaïstische trekjes.

Biel-Bienne (Zwitserland)

www.swatchgroup.com û info@swatchgroup.com

www.gugusdada.ch

Nick Hayek Junior (50) voelt zich best comfortabel in zijn sportschoenen. De huidige chief executive officer (CEO) van de Swatch Group verkiest ze boven mocassins. Bovendien passen ze beter bij zijn jeans en hemd in natuurkleur. Om maar te zeggen dat Nick Hayek geenszins beantwoordt aan het clichébeeld van de bedrijfsleider.

Dat onconventionele heeft hij van zijn vader, Nicolas Hayek (76), de oprichter van de Swatch Group. “Mijn vader heeft altijd regels in vraag gesteld,” zegt Nick Hayek. “Op dat vlak zijn er voor hem geen taboes. Als hij een regel aanvaardt, moet hij weten waarom. Hij heeft nooit deel willen uitmaken van welk establishment ook, want als je in het keurslijf van zo’n establishment zit, denk je al vlug dat je het gemaakt hebt.”

Volgens Nick Hayek is zijn vaders Swatch-initiatief de redding geweest van de Zwitserse horlogesector. “Want hoeveel emoties een product ook oproept en hoe belangrijk het manuele aspect ook is, je hebt altijd een industriële basis nodig om machines aan te kopen en ze rendabel te houden,” aldus Nick Hayek.

Vader en zoon hebben veel gemeen. Al zegt de zoon: “We behoren uiteraard niet tot dezelfde generatie. Levenslust en provocatie vul ik anders in dan hij. Provoceren is zo’n beetje de boodschap van Swatch: op een positieve manier de zaken doen vooruitgaan. Maar het dada-project bijvoorbeeld, dat tot de restauratie en de heropening leidde van het Cabaret Voltaire in Zürich: dat ben ik ten voeten uit. Het zou zeker mijn vaders ding niet zijn geweest.”

Sympathie voor dada

Dat Nick Hayek wél warm liep voor de restauratie van het Cabaret Voltaire, komt omdat hij veel sympathie heeft voor het dadaïsme. Deze libertaire beweging, die spotte met kunst en politiek en de hypocrisie van haar tijd hekelde, zag het licht in 1916, in een achterzaaltje van restaurant Meierei, in de Spiegelgasse nr. 1. Ze was het werk van kunstenaars zoals Tristan Tzara, Jean Arp en Hugo Ball, die naar Zürich waren gevlucht om te ontsnappen aan de gruwel van de Eerste Wereldoorlog.

“Toen ik in 2002 zag dat een aantal jonge krakers het pand bezetten waar in 1916 het dadaïsme geboren werd, vond ik het hoog tijd om die jongeren – voor wie het allemaal zo snel moet gaan – eens met hun neus op echt belangrijke zaken te drukken. Het Cabaret Voltaire is een van die belangrijke dingen die moeten blijven. Niet als een museum, want dat zou indruisen tegen de filosofie van dada. Wel als uitnodiging tot reflectie. De mensen moeten zich op zijn minst de vraag stellen: wat is dada eigenlijk ? Ik zag hier mogelijkheden voor een typisch Swatch-project. Het is bedoeld als provocatie om de mensen wakker te schudden en te vermaken, de zaken te doen vooruitgaan en de regels van het establishment te verwerpen, zowel in de kunst als in de politiek en de journalistiek. Dat alles gekruid met veel humor.”

Swatch lanceerde overigens twee modellen naar aanleiding van de heropening van het Cabaret Voltaire. Ze werden ontworpen door het Design Lab in Milaan.

Een inspiratiebron voor kunstenaars

Kunst, in al zijn verschijningsvormen, speelt een belangrijke rol in het leven van de topman van Swatch. Dat merk je zeer zeker in zijn ruim kantoor op de vierde verdieping van een gebouw aan de Faubourg du Lac in Bienne. Aan de buitenkant wappert een piratenvlag. Binnenin is het volgestouwd met souvenirs, boeken en allerlei documenten. Je vindt hier zowel prachtstukken als prullen. Veel verwijzingen ook naar het besturen van helikopters, een passie die Nick Hayek al 21 jaar koestert. Een portret van hem en Bill Gates. Een boek over René Burri (die indertijd de beroemdste foto nam van Che Guevara) waarin ook Nick zelf prijkt… Een werk van Nam Jun Paik – een van de grootste videokunstenaars van de twintigste eeuw – die een horloge ontwierp voor Swatch.

Voorts ook vier schilderijen van de bekende Japanse regisseur Akira Kurosawa. Kurosawa gaf Nick Hayek vier doeken cadeau toen hij een model ontwierp voor een serie die gelanceerd werd in 1995, naar aanleiding van honderd jaar film. Aan die serie werkten ook Pedro Almodóvar en Robert Altman mee. “Zomaar, zonder contract, puur op vertrouwen.” Nick Hayek maakte overigens zelf een aantal films, waaronder twee langspeelfilms.

Swatch was voor heel wat kunstenaars uit diverse disciplines een inspiratiebron: van cineast Spike Lee en architect-ontwerper Alessandro Mendini tot schilder Keith Haring en zanger Peter Gabriel. Het hoogste bedrag dat een artiest ooit kreeg voor een Swatch-project was 30.000 dollar. Sam Francis en Spike Lee, die ook een trailer maakte, mochten dit bedrag opstrijken. “Maar zeker de helft van de artiesten vroeg geen geld voor hun project,” benadrukt Nick Hayek. Hoeveel de rechten hebben gekost voor de uitgave die vorig jaar gewijd werd aan onze nationale held Kuifje, ter gelegenheid van zijn 75ste verjaardag, vertelt hij niet.

Dit jaar is het vooral uitzien naar de grote lancering van de Swatch Paparazzi, een project in samenwerking met Microsoft. Het gaat om een digitale klok die informatie ontvangt via MSN.

Serge Vanmaercke

Swatch zorgde voor de redding van de Zwitserse horlogesector.

De volgende grote lancering in Europa komt er halfweg dit jaar: de Swatch Paparazzi, een project in samenwerking met Microsoft.