Summer of Sam

Spike Lee gebruikt het verhaal van de seriemoordenaar Son of Sam als achtergrond voor een sociaal geëngageerde milieuschets.

Summer of Sam speelt zich af tijdens de hittegolf van 1977 in New York. Het was een zomer waarin de opkomende punkrock de disco van zijn troon stootte, de baseballspeler Reggie Jackson de New Yorkse Yankees de overwinning bracht en de seriemoordenaar David Berkowitz – zichzelf Son of Sam noemend – de inwoners van de Bronx, Brooklyn en Queens in een maandenlange angstpsychose hield.

Bij het uitkomen van Summer of Sam in de Verenigde Staten kreeg de Afro-Amerikaanse cineast Spike Lee vernietigende commentaren te slikken. Niet alleen gaf hij een verkeerd beeld van de tot zes maal levenslang veroordeelde Berkowitz. Hij zou tevens een te negatief maatschappijbeeld schetsen en de verwanten van de slachtoffers van Son of Sam opnieuw confronteren met hun nog niet geheelde wonden.

Voor de steeds geëngageerde Spike Lee fungeert het historische feitenmateriaal louter als achtergrond voor een sociaal portret van een Italiaans-Amerikaanse gemeenschap in de Bronx. Extreme hitte deed ook de raciale spanningen hoog oplaaien in Lee’s Do the Right Thing uit 1989. Summer of Sam voegt daar nog de massahysterie, veroorzaakt door een serial killer, aan toe. Deze externe factoren zijn bepalend voor Lee’s dramatische opbouw. Ze maken het canvas uit waarop hij zijn stokpaardjes projecteert. Spike Lee neemt ruimschoots de tijd om zijn hoofdpersonages van vooroordelen naar uitgesproken xenofobie en geweld te laten evolueren.

In plaats van de Afro-Amerikaan uit zijn vorige films, neemt Lee deze keer de jonge blanke Ritchie als schandpaal voor de blinde vooringenomenheid van een kleine gemeenschap. Ritchie personifiëert de seksuele bevrijding van het pre-aidstijdperk. Hij is dom, punk en wordt door zijn Italiaans-Amerikaanse vrienden beschouwd als een freak. Hij is ook de enige die zich uit de gemeenschap losrukt en zijn geluk in Manhattan zoekt. Kortom: Ritchie is de vreemde eend in de bijt (alias de zwarte) en bijgevolg het gedoodverfde mikpunt van verdachtmaking en laster.

Lee legt de machinaties van een massahysterie subtiel bloot. Hij rekent tegelijk af met de sensatiegeile media, die tijdens die beruchte zomer van 1977 de paranoia en paniek in de hand werkten. Zijn typering van de Italiaans-Amerikaanse kliek is niet vrij van culturele stereotypen, maar de acteurs zetten stuk voor stuk geloofwaardige personages neer.

Het opmerkelijke Summer of Sam is met zijn flink gedoseerd aanbod van thema’s en personages geen hapklare brok. Summer of Sam is niettemin Lee’s beste film sinds Clockers uit 1995.

Piet Goethals