“Suez moet uit Fluxys”

Fluxys mag niet opgesplitst worden en het geheel mag absoluut niet langer onder de Franse controle van GDF Suez vallen. Dat staat in een strategische nota die in regeringskringen circuleert. Trends kon de nota inkijken.

Gérard Mestrallet en Daniel Termont vechten een strategische energieoorlog uit. Zowel de topman van de Franse energiereus Suez, als de voorzitter van de gemeentelijke holding Publigas willen tot elke prijs een meerderheidsparticipatie in de internationale activiteiten van Fluxys. Het gaat onder meer over de lng-terminal in Zeebrugge en ook om een participatie in de gaslijn tussen Nederland en Engeland en om de toegangsdiensten tot de aardgashub van Zeebrugge. Waarnemers noemen deze internationale activiteiten de vette brokken van Fluxys.

De inzet van de slag om het nog op te richten Fluxys International is groot. Zeebrugge is een van de belangrijkste toegangspoorten tot de Belgische en de Noord-west-Europese gasmarkt. Wie deze poort en de bijhorende transitlijnen controleert, die controleert de aardgasmarkt. Bovendien, de nieuwe spelers op de elektriciteitsmarkt werken allemaal met gasgestookte centrales. Wie het aardgasnetwerk in handen heeft, controleert dus ook de elektriciteitsmarkt. Alle grote Europese spelers tonen daarom een grote weerstand om hun aardgasnetwerk op te geven, hoewel Europa dat wil om concurrentie op de energiemarkten echt mogelijk te maken.

Vandaar dat Suez mordicus een controlemeerderheid wil behouden in Fluxys International, en Publigas die controle wil breken om echte concurrentie op de Belgische energiemarkt mogelijk te maken. De situatie vandaag is dat Suez 57,25 % in Fluxys heeft en Publigas 31,25 %. Er is een akkoord om naar elk 45 % in Fluxys te gaan, maar het gevecht gaat dus vooral over wie de meerderheid krijgt.

In de wandelgangen wordt gezegd dat het om een symbooldossier gaat. Gaz de France heeft drie lng-terminals en “Gérard Mestrallet wil ook eentje kunnen inbrengen in het fusieproject GDF Suez”. Maar de sector lacht dit verhaal weg. Er staat veel te veel op het spel om louter een symboolkwestie te zijn.

“Fluxys mag niet opgesplitst worden”

In regeringskringen circuleert een nota die het belang van de controle op Fluxys en Fluxys International haarfijn uit de doeken doet. Trends kon de nota inkijken. De nota is vernietigend voor het investeringsbeleid van Fluxys en waarschuwt voor de gevolgen als Suez zijn slag thuishaalt. “De ontwikkeling van Fluxys wordt afgeremd en de liberalisering van de gas- en de elektriciteitsmarkt wordt blijvend belemmerd en onder controle gehouden.”

In de nota krijgt de regering het advies om:

– De opsplitsing van Fluxys ‘te allen prijze’ te voorkomen. Het is een zeer slechte zaak voor Fluxys en kadert in de strategie van Suez om zijn greep op het aardgasnet te behouden. Het was GDF Suez zelf dat Europa vroeg om Fluxys International te mogen afsplitsen en daarin een meerderheid van 60 % te verwerven. Dat Europa daarmee akkoord ging, is eigenlijk onbegrijpelijk en in tegenspraak met het Europese beleid om de eigendom van de infrastructuur uit de handen van de energiespelers te halen. Het toont de grote macht van de gaslobby binnen de Europese Commissie. De Europese Commissie zal echter absoluut geen bewaar hebben als het belang van Suez onder de 60 % blijft. Bovendien heeft Suez zonder akkoord met Publigas een probleem, want dan zijn de remedies nog niet ingevuld en dan kan Europa nog geen groen licht geven voor de fusie met GDF. “Dit is een tijdbom onder de fusie”, zegt een waarnemer. De tijdsdruk om tot een akkoord te komen, ligt dus bij Suez, niet bij Publigas.

– Fluxys dringend vanonder de Suezstolp te halen. Fluxys moet ook dringend proactief investeren in België als gasdraaischijf. Fluxys is een gezond bedrijf met kennis en geld in overvloed, maar door de controle van Suez zijn al zeven jaar geen investeringen gebeurd. Resultaat: congestie op het transportnetwerk, geen toegang voor nieuwkomers en België is als gasrotonde voorbijgestoken door Nederland. De monopolierente van de transitlijnen moet eindelijk gebruikt worden voor binnenlandse investeringen in plaats van naar Parijs te vloeien. Bovendien waarschuwt de nota dat de bevoorradingszekerheid in het gedrang komt. Het minimum aan investeringen wordt niet gehaald. De gezinnen dreigen bij strenge vorst letterlijk en figuurlijk in de kou te staan.

– Het regeerakkoord uit te voeren, waarbij Suez haar aandeel in Fluxys moet laten zakken tot onder een blokkeringsminderheid van 25 %. Op het kabinet van premier Yves Leterme (CD&V) is te horen dat de regering kan leven met een afgesplitst Fluxys, waarin Suez 60 % heeft, op voorwaarde dat het operationele beheer in handen blijft van Fluxys, waarin Suez dan moet zakken tot onder de 25 %. Publigas staat dan klaar om haar participatie tot boven de 50 % op te drijven en de controle op Fluxys te verwerven.

Het dreigement dat Suez Zeebrugge zou verlaten als het nul op het rekwest krijgt, is totaal ongeloofwaardig. Wat kan Suez doen? Via Suez lng trading heeft Suez 22 van de 110 losbeurten op de lng-terminal. Die slots zijn tot in 2023 gecontracteerd en betaald door Suez. Daarvan heeft Suez er elf doorverkocht. Dat wijst erop dat de Fransen niet veel toekomst zien in Zeebrugge, behalve dan als slot op de deur van de Belgische energiemarkt. Suez zou ook zijn belang in Fluxys kunnen verkopen. Maar dat is precies wat Publigas, de Belgische regering en Europa willen.

Hoe Suez tot nu het slot op de deur hield

Omdat Suez zelf geen gasproductie heeft, controleert het de markt door de toegangspoorten tot de markt te controleren. In 1999 slaagde Suez erin om een aantal strategische doorvoerleidingen onder te brengen bij Distrigas & co, een dochter van Suezfiliaal Distrigas. Het gaat dan vooral om de vTn-lijn (Zeebrugge-Duitsland) en de Troll-lijn (vanuit Noorwegen via Zeebrugge naar Frankrijk). Er zijn achttien gashandelaren actief op deze transitlijnen, maar niet een van deze grote maatschappijen gebruikt deze positie om op de Belgische markt klanten te werven. De reden is dat er te weinig geïnvesteerd is in ‘afritten’ op deze aardgasautosnelwegen.

Suez wist deze investeringen af te remmen via controle op het management van Fluxys, dat naliet congestieproblemen te erkennen en op te lossen. Sophie Dutordoir, CEO van Fluxys, reageert. “We beheren onafhankelijk het aardgasvervoersnet. Het is niet belangrijk wie de controlerende meerderheid heeft. Wel dat de aandeelhouders op dezelfde golflengte blijven. Als België de aardgasdraaischijf bij uitstek in West-Europa vormt, dan is dat het resultaat van een historische publiek-private samenwerking. Mocht de raad van bestuur niet enthousiast zijn over een investering, dan mogen we een derde investeerder aanspreken. En de vertragingen op investeringen zijn vaak te wijten aan vergunningen die we niet tijdig krijgen.”

De transitlijnen zijn ook geldmachines. Op de transit van vTn en Troll valt de komende jaren een jaaromzet van 180 miljoen euro te verwachten, waaraan Distrigas & co driekwart pure winst overhouden. Deze monopolierente is nooit aangewend voor investeringen in het Belgische gas-transportnetwerk. De toekomst van Fluxys werd opgeofferd ten voordele van Distrigas.

Hoe GDF Suez vanaf nu het slot op de deur wil houden

De fusie tussen GDF en Suez veranderde de situatie. De fusiegroep moet immers van Europa Distrigas verkopen (intussen verkocht aan Eni) en moet Distrigas & co afstaan aan Fluxys. Suez riskeerde dus de greep op de aardgasmarkt (via Distrigas & co) te verliezen.

Suez reageerde door ten eerste de transitcontracten van Distrigas & co voor zoveel mogelijk geld te verkopen aan Fluxys. Suez wou 900 miljoen euro. Fluxys zou in dat geval de toekomstige winsten uit de transitlijnen nu al uitbetalen aan de aandeelhouders van Distrigas. De toekomstige winst komt in dit scenario dus weer bij Suez terecht. Maar Fluxys zwaar laten betalen voor activiteiten die haar wettelijk toebehoren, dat vond de toezichthouder op de energiemarkt (Creg) te gortig en ze verwierp de deal. Fluxys en Suez kwamen tot een vergelijk, maar de zaak is nog niet afgesloten.

Ten tweede wil GDF Suez de controle van de gasmarkt behouden via een meerderheid in Fluxys International en blijvende controle op Fluxys. Daar kunnen Publigas en de regering, als ze haar regeerakkoord uitvoert, een stokje voor steken. Als dit duo de Belgische economie een gouden dienst bewijst door de Suezcontrole op de markt te slopen, dan is een Belgisch gouden aandeel in GDF Suez zelfs niet meer nodig. (T)

Door Daan Killemaes en Boudewijn Vanpeteghem