Stop een brand in je kop

Boeken en schrijvers zijn ideeënfabrieken en ammunitie om de economie te lijf te gaan. Presenteert Willem Elschot de achterkant van de globalisering in ‘Het Dwaallicht’? Toont Arnon Grunberg in ‘De Figuranten’ het zielige van de held? Is de ondernemersheld van gisteren de antiheld van nu?

Loadsamoney, poenpakker, was een satirisch personage in het Verenigd Koninkrijk. De stukadoor stapelde de ponden op elkaar en werd de ‘nieuwe man’ van Margaret Thatcher : een geldzieke pummel zonder hersenen. Het hilarische mannetje was een uithaal van de culturele klasse naar de ondernemersdrift en het anticollectivisme onder Thatcher. Onze westerburen werden er fors beter van, maar verkoop dat feit maar aan de caféfilosofen van de cultuur. Een Vlaamse Loadsamoney is niet in de maak, ondanks onze rijke jaren negentig met beursintroducties en ondernemerskampioenen. Het zou kunnen, want de ene na de andere (papieren) rijkaard tuimelt. In geld woog Stijn Bijnens van Ubizen in 1999-2000 door de aandelenkoers van zijn onderneming miljarden frank. De waarde van Marc Coucke van Omega Pharma is op papier gehalveerd. Jo Lernout en Pol Hauspie konden naar de slager per Jaguar. Stof voor satirici te over.

Laten we onze soapschrijvers te snel af zijn en pleiten voor een Loadsabrain, ideeënpakker. Ideeën ruiken fijner dan centen en zijn belangrijker dan het slijk der aarde. Rudi Thomaes, topman van Alcatel België, leest boeken. Geen boeken van managementgoeroes, maar boeken van heuse schrijvers; mannen en vrouwen met fantasie, dromen, visioenen. Na de ideeën volgen voor de liefhebbers automatisch de euro’s.

Hoe pers je ideeën uit boeken?

1. Struin door een boekhandel en koop. Dat zal leiden tot een constipatie in de boekenkast en ongeopende teksten.

2. Struin door Hay, Cheltenham, Oundle enzovoort. Reis jaarlijks naar het Verenigd Koninkrijk voor een minisabbat. Over de Noordzee zijn er meer dan honderd literaire festivals. Een trend waarvan je de aanzet ziet in België. In mei liep een kort boekenfeest in het Paleis voor Schone Kunsten (omgedoopt tot Bozar) in Brussel.

Trends bezocht Hay Festival (zie blz. 66). Om het plezier van de gedachten die in het marktstadje op de grens van Engeland en Wales stoeien tussen de arduinen huizen, de rozen, de pubs, de 39 antiquarische boekhandels. Hay is de eerste Book Town ter wereld (1977) en het model voor de boekendorpen Redu in Wallonië en Damme in Vlaanderen. Je hoeft geen boekenwurm te zijn om als ondernemend mens te genieten van Hay Festival: het grootste ideeënfeest van Groot-Brittannië met 263 schrijvers die gedurende tien dagen hun fictie en non-fictie verdedigen tijdens lezingen met vraag en antwoord. Een boek spreekt niet terug. Een schrijver wel. In een korte tijd en interactief absorbeer je emoties, genetica, wereldpolitiek, seks, geschiedenis, evolutieleer, globalisering, astronomie, kapitalisme, moord, muziek. Voor een appel en een ei.

De beste ondernemerscursus van de Lage Landen heet Comenius Leergangen (zie trends.be). Voor een fikse som pelgrimeren twintig ondernemers langs Cambridge, Heidelberg, Parijs-Sorbonne, Leuven, Groningen, Praag en Bologna. Tijdens 21 dagen, gespreid over een jaar, worden de geneeskunde, wijsbegeerte, religie, politiek, natuurkunde, economie, de rechten geactualiseerd. Voor een fractie van de prijs geeft Hay een vakoverschrijdende douche. Een ideeënfabriek gebouwd op letters.

Frans Crols