Steenkool: nog niet afgeschreven

In de globale energiemix staat steenkool volgens cijfers van BP in voor ongeveer 30 % van het totaal. Dat is iets minder dan ruwe olie (33 %) maar meer dan, bijvoorbeeld, aardgas (24 %). Steenkool krijgt uit verschillende hoeken de wind van voren. Dat geldt niet alleen voor ‘energy coal’ (steenkool voor het opwekken van elektriciteit) maar ook voor metallurgical coal, dat bij de productie van staal wordt gebruikt.

De prijs van energy coal viel dit jaar al met 27 % terug en was sinds 2009 niet meer zo laag. Recentelijk werden verschillende klimaatovereenkomsten afgesloten die als doel hebben om de uitstoot van schadelijke broeikasgassen te reduceren. Uiteraard is steenkool hier de ‘usual suspect’, want de energiebron is veel minder schoon dan aardgas en verliest zeker het pleit tegen hernieuwbare energie. Toch mag steenkool nog niet worden afgeschreven, want het is goedkoop, betrouwbaar en overvloedig aanwezig. Net daarom zijn er ook landen die zich niet schikken naar het klimaatdictaat dat vooral het Westen oplegt. Iedereen kijkt automatisch in de richting van China, maar de grootste toename van de steenkoolconsumptie wordt in India verwacht. De Indiase minister van Energie liet weten dat het steenkoolgebruik er zal toenemen van 565 miljoen ton dit jaar naar 1 miljard ton in 2019.

Laagste niveau in 7 jaar

De prijs van metallurgical coal daalde dit jaar naar het laagste niveau in bijna 7 jaar, maar blijft nu al het grootste deel van 2014 vrij stabiel. Deze prijsdaling heeft te maken met een tragere groei van de staalindustrie, waardoor vooral China veel minder steenkool invoert. China heeft een aandeel van 60 % in de globale consumptie van metallurgical coal. Tegelijk evolueert de aanbodzijde niet snel genoeg om het marktevenwicht te herstellen. In Noord-Amerika werden al talrijke capaciteitsreducties aangekondigd en doorgevoerd maar Australië, de grootste uitvoerder, blijft voorlopig achter. Enkel een economische heropleving kan de vraag weer aanwakkeren. Die is niet uitgesloten want de G20 besliste vorig weekend om extra infrastructuurwerken te zullen doorvoeren die de economische groei moeten aanzwengelen. Ook het feit dat de steenkoolprijs al maanden niet meer verder daalt, kan als een gunstig signaal worden beschouwd.

Beleggers die willen profiteren van de lage waarderingen in de steenkoolindustrie en willen inspelen op het herstelpotentieel kunnen aandelen van individuele steenkoolbedrijven kopen, zoals Peabody (rating 1B in onze checklist) of Consol Energy. Een andere mogelijkheid is om via een ETF of tracker in de sector te investeren. Tot vorig jaar hadden beleggers de keuze uit producten van 2 uitgevers. In maart vorig jaar besliste Invesco om de PowerShares Global Coal Portfolio (PKOL) wegens een gebrek aan investeerdersinteresse te liquideren. Daarmee werd de Market Vectors Coal ETF van uitgever Van Eck Global de enige overgebleven grote steenkooltracker.

Market Vectors Coal ETF

Tickersymbool : KOL

Beurs : NYSE Arca

Eerste notering : januari 2008

Prestatie sinds oprichting : -14 %

Gemiddeld dagvolume : 155000

Activa onder beheer : 152 miljoen USD

Jaarlijkse beheerkost : 0,59 %

De tracker uit de Market Vectors-productfamilie draait al een hele tijd mee en noteert binnenkort 7 jaar op de NYSE Arca, met als tickersymbool KOL. De ETF schaduwt de prestatie van de Market Vectors Global Coal Index. Deze index is samengesteld uit aandelen van 33 bedrijven op basis van een aantal criteria op het vlak van omvang en liquiditeit. Uiteraard moet de voornaamste activiteit ook steenkoolgerelateerd zijn. De samenstelling van de index wordt elk kwartaal herzien. De spreiding bij KOL is vrij evenwichtig met een gezamenlijk aandeel van 37 % in de index voor de 5 grootste participaties. Bij de top-15 loopt dit op naar 78 %. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste participaties. Geografisch staan Amerikaanse bedrijven met 39 % in voor het grootste aandeel in de index, gevolgd door China (23 %), Australië (11 %) en Indonesië (7,5 %). De prestatie van KOL ligt in lijn met de steenkoolprijs en oogt bijgevolg niet schitterend. De tracker verloor dit jaar al 14 % en bereikte vorige maand het laagste niveau sinds maart 2009. De gemiddelde verhouding tussen koers en boekwaarde van de aandelen uit de index bedraagt 1,1 en het gemiddelde dividendrendement ligt op 2,7 %. De jaarlijkse beheerskost van KOL bedraagt 0,59 % en ligt in lijn met de andere producten van dezelfde uitgever.

Top 5 participaties (op 18 november):

Aurizon Holdings (8,64 %)

China Shenhua Energy (8,05 %)

Consol Energy (7,6 %)

Joy Global (7,13 %)

PT United (5,6 %)

Het Australische Aurizon Holdings baat het grootste spoorwegnetwerk van het land uit en is gespecialiseerd in het vervoer van bulkgoederen. Dagelijks worden over het netwerk van Aurizon meer dan 700.000 ton steenkool, ijzererts en mineralen vervoerd. China Shenhua Energy maakt deel uit van de grotere China Shenhua-groep en is het grootste steenkoolbedrijf ter wereld dat ook stroom verkoopt aan verschillende Chinese elektriciteitsbedrijven. Daarnaast bezit het energiebedrijf nog een uitgebreid netwerk van spoorwegen en zeehavens in China. Consol Energy is een Amerikaans energiebedrijf dat naast steenkool ook actief is in aardgas. Ook Joy Global heeft zijn hoofdzetel in de Verenigde Staten. Het bedrijf is een gespecialiseerde toeleverancier voor de mijnbouwindustrie en meer specifiek de Amerikaanse steenkoolsector. PT United uit Indonesië, ten slotte, is een van de grootste aanbieders van rollend materiaal voor de mijnbouwindustrie.