Sorteren tegen 20 ton per uur

Belgian Electronic Sorting Technology – BEST dus – verovert vanuit Leuven de hele wereld. De nieuwste vestigingen gaan van start in Turkije, Japan en China. Het begon veertien jaar geleden in een garage in Kapelle-op-den-Bos.

BEST haalde een geconsolideerde omzet van 53 miljoen euro in 2009, maar de ambitieuze uitbreidingsoperatie zou dat cijfer moeten optrekken naar 70 miljoen tegen eind dit jaar. Lang niet slecht voor een verhaal dat veertien jaar geleden begon in een garage in Kapelle-op-den-Bos.

In 1996 verlieten de ingenieurs Paul Berghmans en Mark Ruymen hun toenmalige werkgever Elbicon, producent van grote sorteermachines, die in 1995 werd overgenomen door technologiegroep Barco. “We hadden het idee opgevat om een middelgrote sorteermachine te bouwen”, vertelt Berghmans. “Een gat in de markt. Maar Elbicon zag er geen brood in.”

Dus waagden Paul Berghmans en Mark Ruymen de sprong in het diepe. Ze bogen zich over een ontwerp voor de uitdaging in de sorteerwereld van toen: een machine om goede rozijnen te scheiden van slechte rozijnen en vreemde voorwerpen te filteren. Al snel werd er een derde musketier bijgehaald: Eddy De Reys, die zijn sporen had verdiend in de serviceafdeling van Elbicon en ook ervaring had opgedaan in het familiebedrijf van zijn ouders. De vierde man, Bert Van der Auwera, nam het sluitstuk op zich: de verkoop.

“Begin 1997 hebben we onze eerste machine verkocht aan een Turks bedrijf”, herinnert Paul Berghmans zich. “Eén dag later stonden er bij wijze van spreken al vijf andere Turkse zakenmensen aan onze deur. Ze wilden ook zo’n sorteermachine voor rozijnen. In 1997 hebben we uiteindelijk negentien machines kunnen verkopen terwijl we aanvankelijk hadden gehoopt op een stuk of vijf.”

En natuurlijk bleef het niet bij rozijnen alleen. Het doelpubliek van BEST zijn bedrijven die producten in grote hoeveelheden produceren of verwerken tegen een hoge snelheid. Vooral de voedingsindustrie is een vaste klant, maar ook non-foodbedrijven, uit de farmawereld bijvoorbeeld, vinden hun gading bij BEST.

Visuele inspectie

Intussen verkoopt BEST ongeveer 350 sorteermachines per jaar, in meer dan 50 landen ter wereld, via een netwerk van lokale agenten. De verkoop wordt voor 54 procent gerealiseerd in Europa, voor 27 procent in Noord-Amerika, voor 5 procent in Azië, voor 8 procent in het Midden-Oosten en voor 6 procent in de rest van de wereld. Naast het Leuvense hoofdkwartier heeft BEST nog productievestigingen in het Nederlandse Eindhoven en bij Barcelona in Spanje.

In 2000 werd de Amerikaanse tak van het bedrijf opgericht, met een servicecentrum in Denver, Colorado. Ook het jaar 2003 was een mijlpaal. Toen verdubbelde de omzet in één klap door de overname van Barco Machine Vision – de combinatie van oude bekende Elbicon en Pulsarr Industrial Research. Vanaf dat moment kwamen ook grotere klanten aankloppen bij BEST, zoals Bonduelle.

Het garageproject van weleer is uitgegroeid tot een bedrijf dat zich wereldleider mag noemen in de sorteertechniek door middel van visuele inspectie. Lasers, camera’s, röntgenstralen, noem maar op. Innovatie is met andere woorden een van de belangrijkste steunpilaren van BEST. In 2009 nog ontwikkelde het bedrijf, in samenwerking met de Vrije Universiteit Brussel, een sorteermachine die in staat is om aflatoxine op te sporen. Dat is een kankerverwekkende stof die zich in noten, granen en gedroogd fruit kan bevinden.

Reorganisatie

De grootste, en nagenoeg enige, concurrenten van BEST zijn het Amerikaanse Key Technology, en het Britse Buhler Sortex. Het Belgische Visys is een verhaal apart (zie kader “De overheid creëert na-apers”). Het enige dipje tot hiertoe kende BEST in 2009. “Dat jaar was nochtans niet zo slecht gestart”, zegt Berghmans. “Maar toch hebben we maatregelen moeten nemen om onze marges te kunnen behouden. De eerste reorganisatie in onze geschiedenis heeft toen plaatsgevonden. Een tiental mensen moest vertrekken. De omzet viel uiteindelijk met 11 procent terug.”

Dit jaar hoopt BEST weer te kunnen aanknopen met de aloude groei van 15 procent per jaar. Dat betekent een omzet van 100 miljoen euro tegen 2013. Uitbreiding is dan ook het buzzword in het hoofdkwartier in Leuven. De vestiging in de VS krijgt er een assemblageactiviteit bij, om te beginnen, met een capaciteit voor 100 sorteermachines per jaar. “Amerika is een belangrijke markt voor ons”, legt Berghmans uit. “Door ter plaatse te assembleren, vermijden we dure transportkosten. Bovendien krijgen onze bestaande productievestigingen in Europa meer ademruimte.”

Tegen september rolt het eerste prototype van de band in de gloednieuwe Amerikaanse assemblage-infrastructuur van BEST. Het bedrijf is ook aan het uitbreiden in Turkije, met een nieuw servicecentrum dat de toegangspoort wordt tot het Midden-Oosten. Ook in China en Japan komen er dit jaar nieuwe commerciële BEST-vestigingen. Alle uitbreidingsprojecten samen kosten een kleine 5 miljoen euro. Daarvoor doet BEST naar eigen zeggen vooral een beroep op eigen middelen en op bestaande kredietlijnen.

Salmonella

Is de crisis voorbij dan? “Bij ons lijkt het daar in elk geval op”, glimlacht Berghmans. Zijn ambities zijn nog lang niet opgedroogd. Begin dit jaar ging BEST nog een joint venture aan met het Spaanse Toratec Recycling Solutions. Via die weg kunnen Berghmans en zijn team de blik verruimen naar sorteermachines voor de recyclage-industrie. Het recycleren en scheiden van afval uit elektrische apparaten bijvoorbeeld is een groeimarkt. Ook in de mijnsector ziet Berghmans brood en zijn team zoekt naarstig naar een sorteertechniek waarmee de salmonellabacterie opgespoord kan worden in verse groenten.

Het groepje van vier uit 1996 is intussen fors uitgebreid. In 2008 maakte BEST nog een kleine existentiële crisis door. Er werd afscheid genomen van KBC Private Equity, dat er sinds 2003 bij was als financiële partner, met een kleine 20 procent van het kapitaal. “De visies begonnen te sterk uiteen te groeien.” Bovendien zagen de vier BEST-stichters in dat hun groeibedrijf heel kwetsbaar begon te worden, als ze alles zelf wilden blijven doen.

Na een verkenningsronde viel een oplossing uit de lucht: sinds 2008 kan BEST bogen op het kapitaal en de expertise van de financieel-industriële holding Pentahold. Die heeft iets meer dan de helft van de BEST-aandelen in handen, maar Berghmans haast zich om te zeggen dat in de raad van bestuur de evenwichten goed verdeeld zijn. Bob Verhoeven (ex-BMT) is sinds 2008 de onafhankelijke bestuursvoorzitter die optreedt als scheidsrechter als er bij BEST moeilijke knopen moeten worden ontward.

Berghmans vat de situatie als volgt samen. “We leggen stap voor stap de fundamenten voor de groei van BEST. Eerst het aandeelhouderschap, dan de raad van bestuur en vervolgens het management.” Professionalisering, jawel. BEST heeft sinds kort een executive committee dat bestaat uit zes mensen, elk met een duidelijk afgelijnde functie. Volgende stap is de installatie van een middenkader. Op die manier hebben Berghmans en zijn medestanders van het eerste uur de handen vrij om op zoek te gaan naar potentiële overnameprooien. Blinkende oogjes, daar in Leuven.

Door celine de coster, fotografie thomas legrève

BEST mag zich wereldleider noemen in de sorteertechniek door middel van visuele inspectie.