Sombere voorspellingen voor Vlaamse suikeropbrengst: ‘Komende weken zijn cruciaal’

De Vlaamse suikersector staat dit jaar voor uitdagingen. Het extreem natte voorjaar en de vertraagde zaai hebben de verwachtingen voor de suikeropbrengst een knauw gegeven. De eerste staalafnames bij de Tiense Suikerraffinaderij en Iscal wijzen op een aanzienlijke daling. Aanvankelijk werd gesproken over een mogelijke opbrengstdaling van maar liefst 40 procent. Bietentelers noemen de situatie ernstig.

Erwin Boonen, de directeur grondstoffen van Tiense Suiker, legt aan de landbouwwebsite VILT uit dat zowel het wortelgewicht als het suikergehalte van de bieten aanzienlijk lager zal zijn dan het gemiddelde van de afgelopen vijf jaar. “De late zaai en de overvloedige regenval hebben de groei van de bieten zwaar belemmerd”, zegt Boonen. Normaal gesproken ronden bietentelers hun zaaiwerk af in maart of april, maar dit jaar zijn veel boeren daar door de overvloedige regenval pas in juni aan kunnen beginnen. Die achterstand is moeilijk in te halen.”

Lees verder onder de video

Xavier Gellynck, landbouweconoom, plaatst echter kanttekeningen bij de pessimistische prognoses. “Hoewel de omstandigheden zwaar waren, denk ik dat de geraamde daling van 40 procent wat overdreven is. De komende weken zijn cruciaal, en als het weer in september meewerkt, kan de schade beperkt blijven”, zegt Gellynck. Jean-Paul Vanelderen, een bietenteler, bevestigt dat en meldt dat na een tweede staalafname en beter weer de verwachte daling is bijgesteld naar ongeveer 30 procent. “Er is nog tijd om de situatie te verbeteren, maar het blijft spannend”, betoogt Vanelderen.

Geopolitieke spanningen

Niet alle regio’s in België zijn even zwaar getroffen. In sommige gebieden in West-Vlaanderen, waar de bieten eerder zijn ingezaaid, lijken de gewassen er beter bij te staan. Zo heeft Patrick Lemahieu-Ameloot, een akkerbouwer uit Watou, zijn 10,5 hectare bieten al half mei ingezaaid. “Op het eerste gezicht lijken de bieten er goed uit te zien, maar een analyse van de wortel toont aan dat de suikeropbrengst flink tegenvalt”, vertelt hij aan VILT. Al kan de uiteindelijke schade bij hem mogelijk nog meevallen, als de groeiomstandigheden in september goed zijn.

In andere regio’s, zoals Haspengouw, die pas later konden zaaien, is de situatie nijpender. Hendrik Vandamme, de voorzitter van het Algemeen Boerensyndicaat, meldt dat in Europa een daling van 1 tot 2 procent wordt verwacht tegenover het meerjarige gemiddelde. “De impact van het natte voorjaar en de latere zaai is overal voelbaar. De groeidagen die verloren zijn gegaan, kun je niet terugwinnen. De fabrieken starten eind september, dus de groeiperiode is dit jaar korter”, stelt Vandamme.

Naast de regionale uitdagingen wordt de suikermarkt ook beïnvloed door geopolitieke spanningen. De oorlog in Oekraïne en de instabiliteit in het Midden-Oosten leiden tot stijgende prijzen en onzekerheid op de wereldmarkt. “De suikervoorraad is nu op het laagste niveau sinds 2023, en de voortdurende geopolitieke spanningen drijven de prijzen op”, legt Gellynck uit. Dat heeft directe gevolgen voor de prijzen die boeren kunnen vragen voor hun gewassen, en het beïnvloedt de gehele markt.

In een onvoorspelbare marktomgeving zoals deze zijn termijnmarkten een essentieel risicobeheersinstrument voor boeren en verwerkers. Ze reduceren in aanzienlijke mate de onzekerheid in een handel die gevoelig is voor allerlei invloeden, zoals weersomstandigheden en geopolitieke ontwikkelingen. “Opereren op termijnmarkten helpt prijsschommelingen op te vangen en biedt een zekere mate van stabiliteit op een verder volatiele markt”, verklaart Gellynck. Vooral in sectoren zoals de suikerindustrie, waar externe factoren de prijzen snel kunnen laten fluctueren, spelen die markten een onmisbare rol bij het beheren van prijsrisico’s.

‘Als de oogstcampagne te laat eindigt, loop je risico op bewaarverliezen of vorstschade, wat de kwaliteit van de bieten kan verminderen’

Hendrik Vandamme, Algemeen Boerensyndicaat

Risico’s bij latere start

Suikerbieten en suikerriet zijn twee verschillende gewassen die worden gebruikt om suiker te produceren, maar ze groeien onder heel andere omstandigheden en in verschillende delen van de wereld. Suikerbieten worden geteeld in gematigde klimaten zoals in Europa. Suikerriet groeit in tropische en subtropische gebieden zoals Brazilië en India. Suikerbieten worden voornamelijk in de herfst geoogst, terwijl suikerriet een langer groeiseizoen nodig heeft en vooral in warme, vochtige omstandigheden gedijt.

Brazilië en India spelen een cruciale rol op de wereldwijde suikermarkt. Brazilië is de grootste suikerexporteur ter wereld en produceert 40 procent van de wereldwijde suikervoorraad. Het land heeft ook een aanzienlijke ethanolindustrie, die suikerriet omzet in biobrandstof. De keuzes die Brazilië maakt, bijvoorbeeld om meer ethanol te produceren op basis van suiker, kunnen de wereldwijde suikerprijzen sterk beïnvloeden. India is de op één na grootste producent van suikerriet en de grootste suikerconsument ter wereld. De binnenlandse vraag in India en het eventueel aan banden leggen van de export leiden ertoe dat er minder suiker beschikbaar is voor export, wat de wereldmarkt beïnvloedt.

Een andere factor die de suikeropbrengst dit jaar kan beïnvloeden, is de timing van de bietenoogst. Erwin Boonen overweegt om de start van die campagne uit te stellen, om vorstschade te vermijden. De aanvang van de campagne was vorig jaar 25 augustus en is voor dit jaar veel eerder gepland, om de risico’s op vorstschade te verminderen.

Hendrik Vandamme waarschuwt echter dat een te late start ook risico’s met zich meebrengt. “Een latere start kan leiden tot meer draaidagen en mogelijk hogere opbrengsten per hectare. Maar als de campagne te laat eindigt, loop je het risico op bewaarverliezen of vorstschade, wat de kwaliteit van de bieten kan verminderen”, zegt Vandamme. Hij benadrukt dat een late start vorig jaar bij Iscal heeft geleid tot aanzienlijke verliezen door vorstschade. “Een start tussen half en eind september zou ideaal zijn om die risico’s te minimaliseren”, voegt hij hieraan toe.

Financiële impact

Op de vraag of er strategieën zijn om de financiële impact van een lagere opbrengst te beperken, is Vandamme duidelijk: “Er zijn weinig mogelijkheden, aangezien de suikerprijs grotendeels wordt bepaald door de wereldmarkt. De bietenprijs is daarvan afgeleid en wordt vastgesteld via interprofessionele akkoorden. De richting van de termijnmarkt speelt hierbij een rol, maar ook de actuele fysieke markt voor suiker is belangrijk.”

Lees ook: