Solidariteit heeft grenzen

Hans Verboven (red.), Vlaanderen en Europa. Noodzaak en grenzen van solidariteit, Pelckmans, 2012, 280 blz, 22,50 euro

Griekenland krijgt een schijf 44 miljard euro noodsteun van zijn kredietgevers, maar daarmee is de eurocrisis verre van opgelost. De muntunie strompelt voort, haar toekomst blijft onzeker. De manier waarop de welvarende eurolanden met de Zuid-Europese schuldenstaten moeten omgaan, veroorzaakt heel wat wrevel. Hoever kan die solidariteit gaan? Leidt een blijvend financieel infuus niet tot minder verantwoordelijk gedrag van de ontvangende landen? Kosten de construciefouten van de eurozone ons massa’s geld? Heeft een muntunie als transferunie zonder responsabilisering nog een toekomst?

Op al die vragen wil Vlaanderen en Europa. Noodzaak en grenzen van solidariteit een antwoord geven. Het boek, uitgegeven door het Vlaamse ondernemersnetwerk Pro Flandria en het Verbond van Vlaamse Academici (VVA), laat een reeks experts aan het woord die Europa en België met zijn solidariteitsmechanismen zowel economisch als politiek ontleden. Onder anderen Geert Janssens (VKW Metena), Jan Van Doren (Voka Kenniscentrum), Annelore Van Hecke (Vives), de Duiste econoom Hans-Werner Sinn, Derk Jan Eppink (Europees Parlement) en voormalig Europees Commissaris Frits Bolkestein leveren een bijdrage. Ondanks de uiteenlopende standpunten is de teneur van het boek duidelijk: duurzame solidariteit is solidariteit die responsabiliseert, een transferunie zonder politieke unie is waanzin en verdragen en nationale parlementen zijn de hoeksteen van Europa en moeten gerespecteerd worden.

Een van de meest in het oog springende analyses is die van Sinn. Hij geeft in het hoofdstuk De Europese fiscale unie. Beschouwingen over de ontwikkeling van de eurozone een uitvoerig overzicht van de allesbehalve optimale geschiedenis van de eurozone. De idealen van bij de aanvang zijn gesneuveld en de politieke unie die in Duitsland in het vooruitzicht gesteld werd, is er niet gekomen.

In elf paragrafen schetst Sinn een beeld van de manier waarop de Europese solidariteit georganiseerd wordt. Voor hem is het duidelijk dat de verkeerde keuzes gemaakt zijn. Dat is te wijten aan de voorrang van politieke op economische wetmatigheden. In plaats van een inflatiepolitiek te voeren door geldcreatie en de kernlanden op te zadelen met vele tientallen miljarden aan niet-opeisbare targetvergoedingen op zuiderse landen, zou men er beter aan doen de crisislanden tot interne deva-luatie en grondige herstructureringen te dwingen om op termijn de verloren concurrentiepositie terug te winnen. Maar volgens Sinn domineren de zuiderse landen de politiek van de Europese Centrale Bank (ECB), wat doortastend optreden moeilijk maakt. Wie de bijdrage van Sinn leest, begrijpt de noodzaak aan solidariteit, maar krijgt tegelijk de boodschap dat er ook grenzen aan die solidariteit zijn.

Het boek legt ook een stevig onderbouwd verband tussen de situatie in de eurozone en die in België. Het gebrek aan verregaande responsabilisering van de economisch zwakkere regio’s als Wallonië — ook met de nieuwe financieringswet — legt ook op de Belgische unie een blijvende hypotheek, leert het boek.

ALAIN MOUTON