SOCIALE EKONOMIE. Van het stort gered

Met hulp van Vlar en Hefboom opent het eerste commerciële kringloopcentrum zijn deuren in Lier : Opnieuw & Co.

Kringloopcentra schieten als paddestoelen uit de grond. “Hun aantal is op drie jaar tijd verdubbeld, ” stelt Filip Lenders, penningmeester van de Koepel van Vlaamse Kringloopcentra vzw in Antwerpen. “We groeien snel naar 30 en er is wellicht ruimte voor een 50-tal als er goed gepland wordt. ” Kringloopcentra zijn er onderhand in alle provincies. Ze groeiden vaak als business unit binnen een ruimere vzw die zich doorgaans over de Vierde Wereld in eigen samenleving ontfermt. Nieuw is de uitgesproken milieubekommernis. Kringloopcentra vullen de niche tussen tweedehandswinkels en stortplaats. Filip Lenders : “Ze verlengen de levensduur van afgedankte gebruiksgoederen. Die halen ze bij mensen die blij zijn er gratis vanaf te raken. De goederen bieden ze weer te koop aan tegen een fraktie van de oorspronkelijke prijs. ” Ze halen dit jaar meer dan 1000 ton grof huisvuil, kleren, meubels en andere “rommel” op, die anders op het stort verdwijnen.

Na drie jaar voorbereiding heeft nu het eerste echt commerciële kringloopcentrum in Vlaanderen op 14 oktober jl. zijn deuren geopend in Lier. Als invoegbedrijf krijgt de cvba Opnieuw & Co 12 maanden de volledige loonkosten van de laaggeschoolde werknemers gesubsidieerd, het tweede jaar nog 70 %, het derde 30 %.

“Daarna moeten we op eigen benen staan, ” zeggen ondernemers Koen Goemans en Hilde Killens. Hun businessplan rekende 5 miljoen frank startgeld voor het bedrijf dat 7 werknemers zal tellen. De selektie gebeurde in samenwerking met de VDAB. “Wij kregen een positieve erfenis van 800.000 frank van een eerder initiatief (vzw Over). De sociale financier Hefboom cv en de Vlaamse Afval- en Rekuperatiemaatschappij (zie ook Trends van 3 april 1995) steunen het initiatief met participaties (resp. 0,5 miljoen frank en één aandeel) en goedkope leningen (resp. 1,5 en 2 miljoen frank). “

Opnieuw & Co bedient een ophalingsgebied van Lier, Boechout, Nijlen en Ranst, samen zo’n 82.000 inwoners. Het eerste jaar hoopt men 250 ton afval selektief op te halen om die hoeveelheid op drie jaar vrijwel te verdubbelen. “Wij willen behandeld worden als eender welk bedrijf en willen dus ook dat onze dienstverlening vergoed wordt. ” Met twee gemeenten is reeds een akkoord bereikt omtrent een tonnagevergoeding. “Die bedraagt 2 frank per kilogram, 2,4 frank BTW in. De vergoeding is berekend op het rechtstreekse voordeel dat de gemeente aan onze service heeft doordat er niet gestort hoeft te worden. We zullen bij het ophalen zeer kieskeurig zijn. Het materiaal moet immers direkt herbruikbaar zijn want voor herstellen ontbreekt tijd en geld. Toch verwachten we dat 12 % naar het stort moet. En dat zal ons geld kosten. ” Op drie jaar moet de winkelomzet groeien van 3,5 naar 6,8 miljoen frank.

STEUN VAN OVAM.

De Openbare Vlaamse Afvalstoffen Maatschappij (OVAM) ziet duidelijk een plaats weggelegd voor de kringloopcentra, ook al dijken ze vooralsnog slechts een paar procenten van de afvalstroom in.

Administrateur-generaal Frank Parent : “Velen hebben mooie bedoelingen, maar missen professionele leiding. Dat heeft vaak te maken met een gebrek aan financiële middelen. In ruil voor jaarlijkse data omtrent de stromen die ze behandelen, zijn wij bereid hen financieel bij te staan. De produktie van grof huisvuil neemt immers voortdurend toe, en produkten kennen een steeds kortere levensduur. ” Van de Inspekteur van Financiën kreeg Ovam een principieel gunstig advies op de aanvraag om 40 miljoen frank ter beschikking te stellen. Die zou verdeeld kunnen worden a rato van een half miljoen per centrum waarmee Ovam een samenwerkingsakkoord kan afsluiten.

Ook het in april gestarte Kringloopcentrum WEB in Turnhout kijkt naar Ovam. Er werken 15 mensen, hoofdzakelijk in het kader van de “Sociale Werkplaats”. Koördinator Hans Bouwen : “Lokale bedrijven in de chemiesektor storten rechtstreeks de 0,15 % die zij moeten afdragen voor de tewerkstelling van risicogroepen door aan Web. Web is aktief in 7 gemeenten waar het dagelijks een ton materiaal ophaalt. Twee gemeenten zegden reeds een tonnagevergoeding toe. Wij vragen 3 fr/kg. 20 % van het opgehaalde schuift door naar de rekuperatiesektor. 65 % komt in de winkel terecht. “

“Op elke kilogram die wij ophalen en verwerken bespaart de gemeente 2,5 frank, ” rekent Noël Ferlaes van de vzw Milieuketen in Hoegaarden. Samen met SPIT vzw in Leuven wordt aan een arrondissementeel kringloopprojekt gewerkt. “Wij kennen de cijfers en willen met de betrokken gemeenten een akkoord waarbij zij ons jaarlijks 10 frank per inwoner vergoeden voor onze service. ” Op 1 september ging men, na twee maanden proefdraaien, formeel van start. Voor eind september werd een overeenkomst verwacht met 15 gemeenten, goed voor 200.000 inwoners.

“Wij halen dit jaar wellicht 250 ton, ” zegt Luc Daelemans bij Televil vzw in Vilvoorde. “Maar als we het over vergoeding hebben, wijst de intercommunale naar elke gemeente afzonderlijk waar men vooralsnog de paraplu openzet. “

STUGGE SAMENWERKING.

Ondanks alle goede afval-voornemens van de overheid, brandt de samenwerking van de gemeentes met kringloopcentra op een laag pitje.

Teleshop Meubelen in Aalst timmert al meer dan een decennium aan de weg. Wie door het OCMW gestuurd wordt, krijgt er gratis meubelen. Het centrum stelt 7 mensen tewerk in 4 verschillende statuten. Vorig jaar zamelden ze 149 ton in.

Het Gentse Ateljee, aktief sinds 1981, stelt 15 mensen tewerk in zijn kringloopcentrum dat tevens het ruwe materiaal aanvoert dat nodig is voor een opleidingsprojekt van polyvalent hulparbeider, waar 4 langdurig werklozen trainen in herstel- en opknaptechnieken.

In Mechelen is sinds 1990 het Kringloopateljee aktief. Deze business unit van het Sociaal Centrum koppelt het groeiende milieubewustzijn aan zijn sociale doelstellingen. Naast een sociale verhuisdienst zijn een klein elektro-, naai- en houtbewerkingsatelier opgezet. Er werken 25 mensen : tien “statutairen” in het kader van een VEVIK-projekt (Vlaams Fonds Kansarmen), OCMW-artikel-60’ers en de Sociale Werkplaats. De anderen zijn vrijwilligers. Vaste kosten en het loon van de koördinator haalt men uit de winkel. “Vorig jaar werd 82 ton opgehaald, nu groeit dat naar 120 ton, ” zegt Ann Snauwaert. Sinds dit jaar mag de restfraktie gratis gestort worden, maar gesprekken met de stad omtrent tonnagevergoeding of met de reinigingsdiensten lopen stug. “Men kan ons zelfs geen ronde meedelen voor de ophaling van het grof huisvuil. “

LUC DE SMET

KOEN GOEMANS EN HILDE KILLENS (OPNIEUW & CO) “Wij willen behandeld worden als eender welk bedrijf en willen dus ook dat onze dienstverlening vergoed wordt. “

FILIP RENDERS (KOEPEL VAN VLAAMSE KRINGLOOPCENTRA) “Op één jaar tijd is het aantal mensen dat in deze projekten werk vindt verdubbeld. En geen enkel centrum zit reeds aan detop van zijn kunnen. “