Sociale bijdragen 455 miljoen euro lager dan begroot

Slecht nieuws van de sociale zekerheid aan de vooravond van de begrotingscontrole. De sociale bijdragen blijven 455 miljoen euro achter op het begrote schema. Daarnaast blijft het een huizenhoog vraagteken of de gezondheidswet de uitgavenstijging in de gezondheidszorg dit jaar tot de begrote 3,1 % kan beperken.

De sociale bijdragen liggen 455,7 miljoen euro achter op het begrote schema. Dat schrijft het beheerscomité van de sociale zekerheid in haar jongste verslag aan de regering. Dat document is bestemd voor de begrotingscontrole van 18 en 19 april 2005. Die aderlating is er de hoofdschuldige van dat de federale ministers straks op zoek mogen naar ongeveer 500 miljoen euro (0,2 % van het bruto binnenlands product) om de begroting voor 2005 op koers te houden. Volgens het regeerakkoord moet het tekort in de sociale zekerheid gedicht worden via een hogere alternatieve financiering.

De sociale bijdragen stijgen minder snel dan begroot, omdat de totale loonmassa waarop de bijdragen verschuldigd zijn minder snel toeneemt dan verwacht. En die loonmassa dikt trager aan, omdat zowel de loonstijging als de toename van het aantal jobs onder de verwachtingen blijft. Dat is niet alleen te wijten aan een lager dan begrote economische groei (2,2 % versus de verwachte 2,5 %), maar ook aan het feit dat in een aantal deelsectoren, zoals de non-profit, niet alle jobs gecreëerd werden die men gepland had. De totale loonmassa voor 2005 (privé en ambtenaren) was begroot op 89,82 miljard euro en wordt nu geschat op 89,2 miljard euro. Dat kost de sociale zekerheid 455 miljoen aan sociale bijdragen.

De werknemersorganisaties merkten in het verslag van de sociale zekerheid op dat er een probleem is van structurele financiering van de sociale zekerheid. Bovendien zouden de ramingen aantonen dat er een bijkomende financiering nodig is. De werkgevers willen eerst de uitgaven bekijken. “Men moet nu maar eens eerst de uitgaven van de sociale zekerheid onder controle krijgen vooraleer nieuwe uitgaven te plannen. De welvaartsvastheid van de uitkeringen is gebudgetteerd voor 2005 en 2006. Maar als men nu al voor 2007 beloftes wil maken, hebben we een serieus probleem. Dan geven we geld uit dat we nog niet hebben,” waarschuwt Pieter Timmermans, directeur-generaal van werkgeversverbond VBO.

Hoe de gezondheidsuitgaven terugdringen?

De begrotingsinspanning blijft beperkt tot 0,2 % van het BBP als aan een grote voorwaarde wordt voldaan: de regering moet de gezondheidsuitgaven weer op het begrote pad krijgen. En dat is op zijn zachtst gezegd een ambitieuze doelstelling.

Het Riziv is van goede wil en begroot voor dit jaar dat de uitgaven voor gezondheidszorg binnen de krijtlijnen van de in het regeerakkoord afgesproken groeinorm van 4,5 % (plus inflatie) blijven. Nochtans ging de ziekteverzekering in 2004 nog voor 516 miljoen euro boven dat budget. De uitgaven voor gezondheidszorg – goed voor een derde van de uitgaven voor sociale uitkeringen – stegen toen met 9,3 % in plaats van de vooropgestelde 4,5 % (plus inflatie). Verantwoordelijk voor deze ontsporing waren vooral de artsenhonoraria, de geneesmiddelen en de maximumfactuur.

Ook de regering houdt bij de begrotingscontrole nog vast aan de groeinorm van 4,5 % (plus inflatie). Die keuze impliceert dat de uitgavenstijging in de gezondheidszorg dit jaar slechts 3,1 % mag bedragen om op die manier de forste stijging in 2004 te compenseren (zie grafiek: De uitdaging voor de gezondheidswet). De uitgaven voor gezondheidszorg stegen in 2004 met 1,4 miljard euro. Nu zou de stijging beperkt moeten blijven tot 400 miljoen euro. Anders gezegd: het budget voor 2005 is vorig jaar al voor 59 % opgesoupeerd, zodat er nu nagenoeg nog uitsluitend geld is om de prijsstijgingen te betalen. De meeruitgaven in 2004 worden intussen niet gecompenseerd, maar gefinancierd uit de reserves van de sociale zekerheid.

Dan maar draconische maatregelen?

Om die ambitie waar te maken, moet de regering voor ten minste 500 miljoen euro snoeien in recurrente uitgaven. Zowel Marc Moens van het artsensyndicaat BVAS, als Marc Justaert, de voorzitter van de Christelijke Mutualiteiten, verwacht draconische maatregelen. Ze vinden het immers “hoogst onzeker” dat de uitgaven dit jaar binnen een keurslijf van 3,1 % blijven. Het regeringswapen om de uitgaven in de hand te houden, is de gezondheidswet, waarover het parlement deze week stemt.

Specialisten vragen zich echter af of de huidige afgezwakte versie van de gezondheidswet nog wel voldoende doeltreffend is. Het Riziv maakt momenteel een evaluatie van de maatregelen die eind 2004 al zijn genomen, maar voor het uitgaven- niveau van de eerste maanden van 2005 bestaan nog geen gegevens. Pieter Timmermans (VBO): “Ik kijk met argusogen of de al genomen maatregelen het gewenste effect hebben. Ik heb nog nooit een maatregel gezien, op de uitzondering die de regel bevestigt na, die meer opbrengt dan gepland. Meestal is het minder.”

De regering zal dus de volmachten van de gezondheidswet nodig hebben. De sector zet zich schrap. Faalt dat beleid, dan wordt de begrotingscontrole wel een hele klus. “Raakt de gezondheidszorg niet onder controle, dan spreken we al snel van een extra tekort van 300 tot 600 miljoen euro,” aldus Timmermans.

“Raakt de gezondheidszorg niet onder controle, dan spreken we al snel van een extra tekort van 300 tot 600 miljoen euro.”