De Belgische sociaal secretariaten incasseerden vorig jaar een operationeel verlies van 30 miljoen euro. Lage beleggingsrendementen en dito rentes hebben hen genekt. Om het hoofd boven water te houden, kiezen ze voor overnames en een focus op andere hr-diensten.
De blijvend lage rente trekt al een paar jaar een rood spoor door de balansen van de sociaal secretariaten. De specialisten in loonadministratie innen de sociale bijdragen van de werkgevers en halen steevast veel inkomsten uit de intresten daarop. Lonen moeten stipt op tijd worden uitbetaald, maar sociale bijdragen en de bedrijfsvoorheffing worden pas een paar weken later doorgestort naar de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) en de fiscus. De tijd dat die bijdragen op de rekeningen van de sociaal secretariaten staan, brengen ze intresten op. Maar de rente op kortetermijnbeleggingen is gedaald van 1,36 procent in 2009 naar 0,5 procent in 2010. Aangezien het over bijdragen gaat die naar de overheid worden doorgestort, mogen de sociaal secretariaten niet kiezen voor risicovolle beleggingen. En zo hebben ze hevig gebloed.
SD Worx is met 800.000 loonberekeningen en een marktaandeel van 29 procent het nummer één in België. Het heeft zijn financiële opbrengsten uit beleggingen van inkomsten voor rekening van de overheid (een uitstaand bedrag van gemiddeld 1,4 miljard euro) en uit belegd eigen vermogen (200 miljoen) zien dalen van 27 naar 24 miljoen euro. Karel Plasman, topman van het nummer twee Acerta (22 procent marktaandeel in de privésector, 400.000 loonberekeningen privé en 200.000 publiek): “De voorbije twee jaar zijn niet gemakkelijk geweest. De financiële inkomsten voor de hele sector in België zijn gedaald van 170 miljoen euro in 2008 en naar 70 miljoen in 2010.”
Op enkele uitzonderingen na hebben de meeste sociaal secretariaten een negatief operationeel resultaat. Dat werd lange tijd gecompenseerd door de hoge financiële inkomsten, maar die luxe is verdwenen. Nu is het operationeel resultaat onder druk van de omstandigheden wat verbeterd, maar het blijft voor de hele sector op min 30 miljoen euro steken. “De daling van de financiële opbrengsten betekende voor ons een minderinkomst van 8 miljoen euro op jaarbasis”, zegt Agnes Hertogs, general manager small and midsized markets van Securex. “Sociaal secretariaten moeten structurele maatregelen nemen om ook het operationele resultaat break-even te krijgen.”
Dan wordt vooral gedacht aan meer inkomsten door een stijgend aantal loonberekeningen. Maar door de groeiende werkloosheid daalden ook die tijdens de recessie van 2009. “Bij een nieuwe recessie komt de tewerkstelling bij onze klanten opnieuw onder druk”, voorspelt Hans Joris, algemeen directeur van SD Worx België. “Dat heeft een rechtstreekse impact op onze inkomsten.”
Verzadigde markt
Zelfs los van die economische schokken lijken er geen groeimogelijkheden meer te zijn. De markt is verzadigd. Ruim 90 procent van de bedrijven in België is aangesloten bij een sociaal secretariaat. En als we andere diensten die zo’n humanresourcesbedrijf aanbiedt in rekening nemen (ondernemingsloket, sociaal verzekeringsfonds,…) dan is die markt ook duidelijk afgebakend.
“750 miljoen euro (sociaal secretariaten, kinderbijslagfonds, ondernemingsloket en sociaal verzekeringsfonds verzameld, nvdr) is het kader waarin de omzet wordt gedraaid en dat wordt niet veel groter”, verklaart Plasman. “Wij draaien omzet op de 2,6 miljoen privéwerknemers, 800.000 ambtenaren, 200.000 onderwijzend personeel, 875.0000 zelfstandigen en dat is het. Het is gerelateerd aan de werkende populatie en dus zal er niet veel bijkomen. Zoals bekend staan we voor een grote uitstroom op de arbeidsmarkt.” Toch ziet Plasman nog groeimogelijkheden. Acerta heeft nu een marktaandeel van 20 procent en streeft naar 25 procent. Dat moet vooral gebeuren door een sterkere positionering in Wallonië en Brussel.
Sommige middelgrote spelers vrezen voor een prijzenslag waarbij de grote sociaal secretariaten loonberekeningen tegen veel lagere prijzen aanbieden. “Ik zie ze markt kopen in kleine familiale kmo’s”, zegt Frank Vols van Sofim, met 40.000 loonberekeningen een middenspeler die vooral in Limburg en de Kempen actief is. “Ik vrees dan voor Aldi-toestanden.”
Karel Plasman relativeert: “Als je naar de operationele resultaten kijkt, is markt kopen het stomste wat je nu kan doen. Met de huidige prijzen is het voor velen al moeilijk om het hoofd boven water te houden.” Werken op de prijs is dus geen optie. De nadruk ligt vooral op interne kostenbeheersing. De enige manier om operationeel en onafhankelijk van de financiële opbrengsten de nodige rendabiliteit te verwezenlijken.
Verdere consolidatie
Kosten besparen is echter niet gemakkelijk, want de sector kampt ook met ICT-kosten om de machine van loonverwerking goed en efficiënt te laten draaien. De sector heeft de voorbije tien jaar al heel wat investeringen moeten doen: het jaar 2000, de euro, e-government, digitalisering en de constant veranderende wetgeving. “Door alle inspanningen in combinatie met de crisis van 2008 staat verschillende sociaal secretariaten het water aan de lippen”, zegt Hans Joris (SD Worx). “Een volgende crisis kan voor sommige de druppel te veel zijn.” Bovendien zijn een nieuwe regering en een staatshervorming in aantocht, wat zal leiden tot nog complexere sociale wetgeving.
“Iedereen zoekt naar manieren om de IT-kosten omlaag te halen”, meent Plasman. “IT is goed voor 28 procent van de kosten. Ter vergelijking: bij een bank als KBC is dat 14 tot 15 procent.” Volgens kenners is het dan ook een terechte vraag of kleine sociaal secretariaten nog de investeringen kunnen dragen om de efficiëntie van hun IT-systemen op peil te houden. Het uitzendbedrijf ASAP HR met ook een eigen sociaal secretariaat (10.000 loonberekeningen) is zo’n kleine speler. CEO Joris Peumans voorspelt dat sommige sociaal secretariaten zich richten op een beperkt aantal sectoren: “Zo specialiseren wij steeds meer in de payroll- administratie van andere uitzendbedrijven en dienstenchequebedrijven.” Maar ook Peumans denkt dat sommige het moeilijk krijgen en opgeslokt worden door de grote spelers. Die trend is al bezig. De voorbije twee, drie jaar hebben Groep S (Arenberg), Acerta (Cepa) en SD Worx (SSCaritas) een kleine speler overgenomen. “Er is al consolidatie, maar in een traag tempo”, verklaart Joris. “Het tempo hangt af van de conjunctuurschommelingen. Als we opnieuw naar een crisis gaan, kan dat een en ander versnellen.”
De geldkoe van de hr-diensten
Via overnames zoeken de grote spelers schaalvoordelen op. Daarnaast profileren ze zich ook steeds meer als een totaalaanbieder van sociale diensten: ondernemingsloket, sociaal verzekeringsfonds en kinderbijslagfonds. Ze bieden alles aan via één loket. “Je evolueert van een quasi-ambtenaar naar een totale hr-dienstverlener”, zegt Karel Plasman. Daarbij is er sprake van een toenemende focus op hr-diensten. “De klanten beschouwen het loonbriefje als een commodity“, zegt Peumans. “Dus moet de toegevoegde waarde er op andere vlakken komen. Zoals meedenken met de kmo-eigenaar in zijn personeelsbeleid of advies geven bij sociaal-juridische vragen.”
De grenzen op de hr-markt vervagen. Een sociaal secretariaat wordt een hr-dienstverlener met een breed en internationaal product- en dienstenaanbod. Alle grote spelers kiezen voor het aanbieden van diensten als hr-consultancy, outsourcing, rekrutering en selectie, retentiebeleid en outplacement. Niches met een hogere winstmarge en rendabiliteit. “De talentmarkt is gigantisch met enorm veel kleine spelers”, stelt Karel Plasman vast. “Hudson is in België de grootste met 25 miljoen euro omzet. Wij met onze 18 miljoen zitten er niet ver achter. Daar zie ik mogelijkheden, want het gewicht van hr-consultancy zal nog toenemen.”
ALAIN MOUTON
“Nog een crisis kan voor sommige de druppel te veel zijn” Hans Joris (SD Worx)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier