Sociaal conflict? Gijzel de baas even

De directie van Cytec in Drogenbos is gegijzeld tijdens een sociaal conflict. Juridisch kan het bedrijf weinig tegenmaatregelen nemen. De politie komt niet tussenbeide.

Hoe komt het dat directieleden nu plots worden gegijzeld tijdens onderhandelingen?

De trend kwam overgewaaid uit Frankrijk. De directies van Sony, Caterpillar, M3, Faurecia en Scapa France waren al het slachtoffer van bossnapping. Al gauw namen werknemers het wapen over in Wallonië (Alstom en Sigma Coatings) en later ook aan deze kant van de taalgrens. Bij chemieproducent Cytec in Drogenbos was het al twee keer prijs. Het wapen wordt steeds meer ingezet als ultieme poging om de laatste toe- gevingen los te wrikken.

Is de gijzeling van de directie dan wettelijk geoorloofd?

Neen. Geen enkel artikel uit welk wetboek ook geeft aan werknemers dit recht. Vrijheidsberoving valt zelfs onder het strafrecht.

Gegijzelde directieleden bellen dus best gewoon de politie?

Neen. Bij Cytec stond de politie op de gijzeling te kijken zonder in te grijpen. Filip Tilleman, een advocaat gespecialiseerd in arbeidsrecht (Tilleman van Hoogenbemt), vindt dit tegen alle regels van een rechtsstaat. Hij wijst erop dat de politie achterwege blijft als gevolg van een interne richtlijn, opgesteld door de gewezen minister van Binnenlandse Zaken, Louis Tobback (1988-1992). Die bepaalt dat de politie niet tussenbeide komt bij sociale conflicten (bedrijfsbezetting, fysiek de toegang weigeren op bedrijfsterreinen, gijzeling).

De regel geldt dus ook voor werknemers of toevallig betrokken derden (zoals het geval bij Cytec).

Jurist Carl Bevernage wijst erop dat zeker lokale politie-eenheden zich ver van dit soort conflicten houden. Hij raadt die derden wel aan om onmiddellijk de politie op te bellen, al was het maar om hun reactie te kennen. Hij zou wat graag een testcase hierover uitlokken, ook voor de burgerlijke rechter. Wie bijvoorbeeld schade lijdt omdat hij wordt gegijzeld, zou immers een fout (van de vakbondssecretaris, werknemers in persoon en eventueel ook de overheid) kunnen inroepen. De advocaat laakt de eenzijdigheid. Als de directie de vakbondsafgevaardigden zou opsluiten tot ze een akkoord tekenen, zou dat onverwijld tot een politieoptreden leiden, meent hij.

Conclusie: een directielid dat gegijzeld wordt, moet het uitzweten tot hij wordt losgelaten?

Er is een alternatief. De directie kan naar de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg stappen om via een eenzijdig verzoekschrift (wegens gebrek aan tegenpartij, de vakbond is geen rechtspersoon) een dwangsom op te leggen. Indien dat succes heeft, kan ze een gerechtsdeurwaarder naar de plaats van het onheil sturen om onder politiebegeleiding vaststellingen te doen. In Vlaanderen wil dit wel eens lukken.

Is zo’n gijzeling niet tegen de sociale vrede die wordt afgedwongen met syndicale premies?

Zonder twijfel. Meestal worden ze uitgelokt door de werknemers zelf, tegen de wil van de vakbonden. Het wijst erop dat de vakbonden hun mensen niet in de hand hebben. Om de lieve vrede blijven de werknemers de syndicale premies betalen. (T)

Door Hans Brockmans