Slim wordt griezelig

Uw smartphone wordt niet alleen een bron van de informatie die u zoekt, maar ook van informatie waarvan uw smartphone dénkt dat u ze nodig hebt. Niet iedereen vindt dat fijn.

Projectmanager Robin was te laat voor de vergadering. Hij haalde zijn telefoon boven en die bood aan om — met een enkele vingertoets — een e-mail naar de andere deelnemers te sturen om te zeggen dat hij onderweg was. Het vliegtuig van Michael was laat geland en hij maakte zich zorgen dat hij zijn verbinding zou missen, maar zijn telefoon vertelde hem onmiddellijk dat zijn volgende vlucht ook vertraging had. Terwijl hij op vakantie was in het buitenland, wees Jons telefoon hem op de plaatselijke wisselkoers en toeristische bezienswaardigheden in de buurt. En onlangs ging ik terug naar mijn wagen in een stad die ik niet kende en mijn telefoon meldde ongevraagd hoe lang het zou duren om, rekening houdend met de verkeerssituatie, naar mijn bestemming te rijden.

Het zijn allemaal reële voorbeelden van een technologie die ‘anticipatory computing‘ of ‘predictive intelligence‘ heet en die gebruikmaakt van de persoonlijke gegevens in uw smartphone. Het bekendste voorbeeld is Google Now, dat in 2012 gelanceerd werd. Als u aan een bushalte staat, brengt die app ongevraagd de dienstregeling op het scherm. Uit uw e-mails kan het afleiden of u een pakketje verwacht. Het leidt uit uw webgebruik af voor welke voetbalploeg u supportert en toont u de jongste scores. De bedoeling is “te vermijden dat u informatie moet opvragen. Die verschijnt gewoon als u ze nodig hebt”, zegt Baris Gultekin, een van de ontwikkelaars.

Apple en Microsoft hebben hun eigen versie van de technologie, die ook de aandacht trekt van een massa kleine firma’s. “Uw digitale toestellen hebben aandacht voor wat u aan het doen bent, zodat ze beter kunnen anticiperen op de informatie die u misschien nodig hebt”, zegt Tim Tuttle, de CEO van de start-up Expect Labs. Als het goed werkt, dan is het net alsof uw telefoon uw gedachten kan lezen. Sommige mensen vinden dat eigenlijk wat griezelig. Het spanningsveld wordt in 2015 nog intenser wanneer de software zijn bereik in drie richtingen uitbreidt.

In de eerste plaats zal de software meer databronnen aanspreken, naast de huidige analyse van uw browsergeschiedenis, e-mail, kalender en locatie. Slimme horloges en fitnessbandjes of snuggere huishoudtoestellen kunnen ook gegevens aanbrengen, zegt Michael Yamnitsky van de consultant Forrester. Expect Labs maakt gebruik van steminput als basis voor zijn software, die in stilte informatie vergaart van een gesproken conversatie. Zo kan hij bijvoorbeeld automatisch relevante documenten opvragen bij een callcenter dat technische ondersteuning biedt of een klantendienst heeft.

Dat wijst meteen naar een tweede uitbreidingsgebied. De anticiperende software dringt ook door op de werkplek. “Deze technologie wordt alomtegenwoordig”, zegt Tuttle. Ze kan aangewend worden in een juridische of medische omgeving of zelfs in een algemene zakelijke context, bijvoorbeeld door relevante documenten op te halen wanneer u ze nodig hebt.

Adverteerders zijn eropuit om anticiperende elementen in te bouwen in hun mobiele apps (‘Wedden dat u een kopje koffie kunt gebruiken?’). Benedict Evans, een analist bij de durfkapitalist Andreessen Horowitz, kan zich voorstellen dat ze ook gebruikt wordt voor persoonlijke financiën en gezondheidszorg. Al kunnen privacy en reglementering daar spaken in de wielen steken.

Griezeligheid kalibreren

Ten derde zal de anticiperende software uitwaaieren van de smartphone naar andere apparaten. De Android-horloges ondersteunen nu al Google Now, zegt Gutekin, en het komt ook naar het dashboard als onderdeel van Android Auto, Googles autosoftware, die uw wagen apps kan doen downloaden. Slimme tv’s en huizen zijn voor de hand liggende plekken om de technologie toe te passen. Ze is al beschikbaar op pc’s.

Hoe beter de software werkt, hoe griezeliger ze lijkt. Maar waarschijnlijk worden de mensen er wel gewoon aan. De automatische aanvulling van e-mailadressen of van uw adresgegevens in webbrowsers leek vroeger ook vreemd. Tegenwoordig vinden velen het vervelend als ze iets beginnen in te tikken en het wordt niet automatisch vervolledigd. En als de voorspellingen van uw telefoon u buiten uw comfortzone brengen, dan kunt u altijd de functie uitschakelen.

De ondernemingen laten de gebruikers beslissen wat ze willen delen en ze “doen hun best om de griezeligheidsgrens niet te overschrijden”, zegt Yamnitsky. U zou bijvoorbeeld de toegang tot uw browsergeschiedenis of de persoonlijke details van uw kinderen kunnen uitsluiten. “Het punt is echter dat u riskeert een tweederangsburger te worden als u niet over de hulpmiddeltjes beschikt die anderen wel hebben”, zegt Tuttle. Een echt slim systeem zou u moeten toelaten om uw eigen griezelniveau in te stellen, zodat het systeem kan uitmaken of een bepaalde suggestie te griezelig is, en het zich koest houdt.

De auteur is redacteur digitale economie van The Economist.

TOM STANDAGE, ILLUSTRATIE ANTON VAN STEELANDT

Als de technologie goed werkt, dan is het net alsof uw telefoon uw gedachten kan lezen.