Sire, er zijn zelfs geen Vlamingen meer

Belgen begrijpen het: natiestaten barsten. Maar nu staan alle staten op de helling. Dit en meer markante veranderingen vinden we in The 500 Year Delta.

Bereikbaarheid en toegankelijkheid vormen de humusrijke voedingsbodem voor de globalisatie, die de politieke systemen ontwricht. Het uiteenvallen van de nu gekende politieke structuren wordt veroorzaakt door het essentiële kenmerk van de globalisatie: het concept grens verliest zijn waarde en geraakt mettertijd in onbruik. Tot dusver zagen we al hoe de verhoogde toegankelijkheid van de media een gesloten systeem als dat van wijlen de Sovjet-Unie deed imploderen. Nu de mediatisering dankzij het Internet en allerhande nieuwe toepassingen in een stroomversnelling terechtkomt, zullen ook de open, democratische politieke structuren cruciale veranderingen ondergaan.

Tot die conclusie komen de trendwatchersJim Taylor (futuroloog bij het befaamde Stanford Research Institute) en Watts Wacker (marketingdirecteur van computerverkoper Gateway 2000) in The 500 Year Delta – What Happens After What Comes Next. Laat u vooral niet verblinden door het halve millennium in de titel. De auteurs geven grif toe dat zulke voorspellingen dichter aanschurken bij de kermistent van een hese waarzegster dan bij professionele trendwatching. De 500 jaar-profetie kan dan ook best beschouwd worden als een spectaculaire poging om het boek open te trekken naar een ruimere lezersgroep. Laten we op de eerste plaats inzoomen op de kwintessens van deze overigens prettig leesbare uitgave: de hedendaagse veranderingen en het distillaat daarvan tijdens de eerstkomende jaren en, al flink wat voorzichtiger, tijdens de volgende decennia.

GEEN BELASTINGEN MEER.

Helemaal nieuw klinkt de aankondiging van de politieke aardverschuivingen niet. Het boek bulkt van de opgewarmde kost, maar evengoed van opmerkelijke visies, afleidingen en voorspellingen. De pendel slingert tussen solide en gewaagd. Zoals alle trendwatchers, verankeren ook Taylor, Wacker en co-auteur Howard Means hun bevindingen in de marketing. In die contreien liggen hun roots en vinden ze hun klanten. Van daaruit cirkelen hun analyses evenwel even goed naar de algemene bedrijfsorganisatie, de economie, allerhande maatschappelijke constellaties als het politieke spectrum. Dit bont geschakeerde prisma maakt volgens de ene lezer de charme van het boek uit en doet allicht een andere lezer afhaken, omdat hij of zij de auteurs te veel thema’s ziet aanraken. Alsof een kamerensemble de envergure van een voltallig symfonie-orkest nastreeft.

Met het verkruimelen van de grenzen, vergruizelen meteen ook een rist emoties, niet in het minst het nationalisme en patriottisme. Voor wie nog eraan twijfelt: een natiestaat wordt niet samengehouden met sentimenten en culturele kreten, maar met belastingen, alle romantische deuntjes ten spijt. Nu de grenzen onder druk komen te staan van de toenemende globalisatie, wordt ook het belastingprincipe broos en breekbaar.

Het einde van de natiestaat wordt al langer aangekondigd. Wie de oorsprong en de gevolgen ervan grondiger wil uitpluizen, verwijzen we nog altijd naar het stevige The End of the Nation State van de Japanner Kenichi Ohmae, dat al in 1995 verscheen. Taylor en Wacker durven zelfs te voorspellen dat het begrip nationaliteit binnen afzienbare tijd in de prullenmand van de geschiedenis zal verdwijnen, waar ook al tal van andere mythes in staat van ontbinding verkeren. “Wanneer de wetten en voorschriften die een regering uitvaardigt niet meer overeenstemmen met de wensen of de belevingswereld van de burgers, beginnen de fundamenten van de nationaliteit af te brokkelen. Mythes zijn collectieve dromen. Dat is ook de reden waarom de mythe van de nationaliteit nog standhoudt. Maar mythen zonder een perspectief en zonder authenticiteit zijn sprookjes. Dat is de toekomst van de nationaliteit.”

GEEN COMMISSIE, GEEN DEAL.

Het uiteenvallen van de organisaties voltrekt zich niet alleen op politiek vlak, maar ook op sociaal en bedrijfseconomisch gebied. Zoals de managementgoeroes William Bridges en Charles Handy al voorschreven, moeten we een carrière niet langer bekijken als “medewerker voor zeer geruime tijd (tot zelfs levenslang) van een bepaalde onderneming”. Het wordt jobhoppen en jezelf verkopen.

Ondertussen wordt een manager, bijvoorbeeld, geconfronteerd met een werknemer die tien procent commissie eist op een deal van een miljoen dollar die hij of zij zopas kon sluiten. Geen commissie, geen deal. Uw reactie? Meteen ontslaan? Dan bent u wel een flinke bestelling kwijt én een medewerker die ermee naar de concurrentie stapt.

Met dit eclatante voorbeeld openen de auteurs het boek. Het lijkt science-fiction. Pas op het einde blijkt dat deze case geplukt is uit de actualiteit. De aanpassingen die de auteurs aanraden, blijken plots zeer dringend.

Jim Taylor, Watts Wacker & Howard Means, The 500 Year Delta – What Happens After What Comes Next. Capstone, 302 blz., 15.99 £

LUC DE DECKER