SHAKEN ÉN STIRRED

In veel opzichten staat China sterker dan ooit. President Xi Jinping heeft de macht geconcentreerd en vijanden uitgeschakeld en China heeft zich op het wereldtoneel helemaal vooraan gewurmd. Toch vat het land 2016 wankeler aan dan een jaar geleden, nu er vragen rijzen over de bekwaamheid van de regering. Heel wat Chinezen zijn er iets minder zeker van dat de toekomst stralend en voorspoedig is. Dat kan tot grote wispelturigheid leiden.

Xi voert niettemin een fraaie show op tijdens zijn rondreis langs de wereldhoofdsteden. Zelfs de ruimte vormt geen grens meer; het tweede Chinese ruimtestation, Tiangong 2, wordt in 2016 in een baan om de aarde gebracht.

Op aarde voert China zijn inspanningen op om overcapaciteit te exporteren en politieke invloed te winnen. Een hogesnelheidsverbinding tussen Sjanghai en Kunming geraakt klaar in 2016 en bevordert China’s expansie naar Zuidoost-Azië. De Aziatische Infrastructuurinvesteringsbank, de eerste door China aangevoerde multilaterale financiële instelling, biedt het land de kans om aan te tonen dat het aan internationale normen kan beantwoorden. De staatshoofden die later in het jaar deelnemen aan de top van de G20 in het Oost-Chinese Hangzhou, stellen de dominantie van China vast.

De internationale relaties verlopen echter niet helemaal soepel. In Taiwan kan in januari een verkiezingszege van de naar onafhankelijkheid neigende Democratisch-Progressieve Partij voor kopzorgen zorgen, niet alleen voor de Chinese communistische partij, maar ook voor ondernemingen die vrezen voor een nieuwe verslechtering van de relaties over de Straat van Formosa heen. In de Verenigde Staten bezondigen beide campagne voerende partijen zich aan een portie China-bashing, maar wie er ook wint kan het beleid van China niet wezenlijk veranderen. Het wederzijdse wantrouwen houdt aan. China blijft zich verzetten tegen de Amerikaanse eis om een einde te maken aan de aanleg van eilanden en een nieuwe luchtmachtbasis in de Zuid-Chinese Zee.

Ook andere randgebieden van China zijn sporadisch rumoerig. Verkiezingen voor de wetgevende raad van Hongkong leiden in 2016 tot protest. Het blijft ook onrustig in Xinjiang, waar de relaties tussen de islamitische Oeigoeren en de Han-Chinezen gespannen zijn. De kans dat een terroristisch incident dat daarmee verband houdt ook elders in het land plaatsvindt, is groot. Tibet is kalmer, tenzij de dalai lama sterft (hij wordt 81 in 2016).

In eigen huis zet Xi zijn campagne tegen corruptie kracht bij. De vraag is of hij ervoor kiest opnieuw een hooggeplaatste in het vizier te nemen. Zijn campagne wordt in brede lagen van de bevolking op prijs gesteld. Maar na verschillende jaren van uitputtingsoorlog begint het eindeloze nieuws over vernederingen van ambtenaren te vervelen en begint aan het licht te komen hoe bescheiden Xi’s hervormingen werkelijk zijn. Arbeidsconflicten nemen uitbreiding, maar dankzij het uitgekiende censuurapparaat van de staat vernemen de meeste mensen daar niets over.

Wie volgt Xi op?

De meest ingrijpende beslissingen worden in 2016 achter gesloten deuren genomen. Op het hoogste partijniveau wordt het een jaar van interne machtsstrijd vóór het cruciale middelpunt van Xi’s ambtstermijn in 2017, wanneer vijf van de zeven leden van het staand comité van het Politbureau de leeftijdsgrens bereiken. Uiteindelijk kan Xi zijn eigen nieuwe generatie van handlangers de zalving geven. Het is ook het tijdstip waarop Xi’s opvolger bekend geraakt, ook al wordt hij nog niet officieel genoemd.

De meeste Chinezen maken zich minder zorgen over rokerige vergaderzalen dan over de vuile lucht die hen omringt. De Pekinezen merken misschien op dat de smog een beetje wegtrekt nadat de regering een aantal vervuilende fabrieken heeft gesloten in de nabijheid van de hoofdstad, maar elders valt er weinig verbetering te zien. China had gehoopt het grootste koolstofhandelssysteem te kunnen opzetten in 2016, maar dat is uitgesteld tot 2017. Ondertussen kunnen we ons verwachten aan een aantal initiatieven zoals de promotie van elektrische wagens en nieuwe metrolijnen in ten minste tien steden.

De meeste Chinezen blijven genieten van een stijgende levensstandaard. Door de lancering van de nieuwe technologie en snellere internetverbindingen brengen nog meer mensen hun tijd door met te kijken naar hun smartphone. Het aantal gebruikers van sociale media stijgt naar bijna 450 miljoen. De Chinese internetgebruikers hebben in 2016 heel wat om over te discussiëren, maar één verjaardag schittert door afwezigheid. In mei 2016 is het 50 jaar geleden dat het Centraal Comité van de Communistische Partij de Culturele Revolutie lanceerde. De weerslag van dat decennium van geweld en angst is nog voelbaar. China is sindsdien volkomen veranderd, maar in 2016 toont het eens te meer dat dat nog niet genoeg is.

De auteur is China-correspondent voor The Economist.

ROSIE BLAU, ILLUSTRATIE KORNEEL DETAILLEUR

De meeste Chinezen blijven genieten van een stijgende levensstandaard.