Sergio Leone

Over Sergio Leone verscheen onlangs een lijvige biografie van Christopher Frayling bij Faber and Faber en Leone’s ‘Dollar’-trilogie komt in zijn integrale versie uit op DVD.

Bij de doorsnee bioscoopbezoeker roept de naam Sergio Leone slechts enkele titels op. Once Upon a Time in America uit 1984 (Leone’s laatste film) wordt geregeld op televisie vertoond en van Once Upon a Time in The West (1968) blijven vooral de onsterfelijke melodieën van Ennio Morricone in het geheugen hangen. Leone bezorgde weliswaar niet alleen Morricone wereldfaam. Clint Eastwood creëerde met zijn Man With No Name-personage uit Fistful of Dollars (1964), For a Few Dollars More (1965) en The Good, The Bad and The Ugly (1966) zijn filmmythe. Leone’s Italiaanse westerns bliezen nieuw leven in een Amerikaans filmgenre dat begin jaren zestig op een dood spoor gekomen was.

Leone en de Italiaanse western (smalend de spaghettiwestern genoemd) in het algemeen, hebben het eerder op een visuele stijl en de impact van de soundtrack begrepen, dan op een sterk dramatisch plot. Als geen ander gebruikt Leone close-ups en stiltes om spanning en drama op te wekken. Wie herinnert zich niet de minuten van stilte bij het begin van The Good, The Bad and The Ugly en Once Upon a Time in The West? Grote close-ups van ongeschoren kinnen en ruige smoelwerken vullen het scherm. Voor zijn duels is Leone’s timing beangstigend perfect. De stiltes en enkele plots oprukkende gitaarriffs of percussieslagen onder leiding van Morricone begeleiden de ronddraaiende camera die de personages ten voeten uit in de ruimte situeert, alvorens Leone zich toespitst op een vertelritme met close-ups van blikken, handen en colts. Het is een stijlkenmerk dat Leone uniek maakt en waarvan de fundamenten in de Dollar-trilogie gelegd werden.

In tegenstelling tot de Amerikaanse westerns, zijn Leone’s genrefilms gewelddadiger. De regisseur heeft lak aan de idealisering van de opgepoetste held, de nobele pionier of eerlijke avonturier uit de Amerikaanse westerns. Bij Leone draait alles rond wraak ( For a Few Dollars More, Once Upon a Time in the West) en hebzucht. De held of anti-held uit het Leone-universum is een eenzaat en een cynicus die handelt uit eigenbelang en voor eigen profijt. Hij beweegt zich in een ruwe samenleving, waar de wet van de sterkste heerst. Voor Leone een “realistisch beeld van het Wilde Westen”.

Leone slaat de brug tussen een populair genre en auteurscinema. De DVD van The Good, The Bad and The Ugly bevat tevens veertien minuten destijds weggesneden beeldmateriaal.

piet goethals