Serègo Alighieri

De wijn van Dante

Graaf Pieralvise di Serègo Alighieri, rechtstreekse afstammeling van Dante in de twintigste graad, maakt in Veneto een voortreffelijke en krachtige wijn, volgens een procédé dat in het oude Romeinse rijk reeds in zwang was, maar bijna vergeten werd : de Amarone.

TEKST : HENK VAN NIEUWENHOVE / FOTO’S : JAN VERLINDE

O wraak van

god, hoezeer moet gij

worden gevreesd door

ieder die leest wat zich

daar aan mijn ogen

openbaarde !

La Divina Commedia, De Hel, Canto XIV.

Het domein Casal dei Ronchi van Conte Serègo Alighieri bevindt zich in Gargagnago di Valpolicella, een oud en authentiek dorp ten noorden van Verona. Vele wijnboeken melden dat Dante Alighieri (1265-1321) hier zou verbleven hebben. Maar de huidige bewoner Pieralvise heeft geen behoefte aan sprookjes en geeft de ware toedracht. “Uitgesloten is het niet dat Dante hier daadwerkelijk vertoefd heeft, maar er bestaat geen enkel document om dat te staven”, zegt de 42-jarige edelman. In 1302 werd Dante wegens politieke redenen definitief uit zijn geboortestad Firenze verbannen, op straffe van de brandstapel in het geval hij ooit zou terugkeren. Aanvankelijk vestigde hij zich in Verona, bij de familie della Scale, nadien week hij uit naar Ravenna, waar hij in 1321 overleden is. Zijn zoon Pietro Alighieri, die rechter was, kocht in 1353 voor precies 475 lire, het domein dat 19 generaties later nog steeds in handen van de familie is. In 1563 stierf ene Francesco Alighieri, kinderloos want priester. Zijn nichtje Ginevra, die het landgoed erfde, was gehuwd met Marc’ Antonio Serègo, zodat de namen van de twee adellijke families voortaan en tot de dag van vandaag, verbonden zijn. Ginevra Alighieri dankte hiervoor met vijftien kinderen…

De villa, die in de 17de en begin 18de eeuw grondig werd verbouwd door architect Pietro Cerroni, staat er zoals dat vaak het geval is nog steeds onafgewerkt bij. Ze is een mengeling van verschillende stijlen, uit verschillende tijdperken, zoals dat met de meeste van de 4000 villae in Veneto het geval is. De hoofdstijl doet aan Palladio denken. De Villa Serègo van de aanverwante familie is niet toevallig het enige gebouw van Palladio in de provincie Verona…

In de oudste

tijden van de wereld, die

glanzend waren als goud,

werden eikels door de

honger tot een smakelijke

lekkernij en elke

waterbron door de dorst tot

een zoete nectar.

Het Vagevuur, Canto XXII.

Dante was niet alleen de grootste Italiaanse dichter aller tijden, hij gaat ook door voor een wijnkenner en dito liefhebber. Hij zou het trouwens geweest zijn die de Soave-wijn zijn naam geschonken heeft. Laten we dus met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid aannemen dat hij ook van Amarone hield, “een wonder van een wijn”, zoals dé Italië-oenoloog Jens Preiwe, het stelt. Appelen vallen meestal niet ver van de boom, en Dante’s zoon heeft zeker niet toevallig voor dit domein gekozen, dat een van de beste Amarone-wijngaarden bevat, de Vaio Armaron, waar wellicht de naam Amarone van afgeleid is. Het paradepaardje van Serègo Alighieri‘s wijnen heet trouwens nog steeds Vaio Armaron, een Amarone van minstens 16 graden alcohol. Deze wijn wordt alleen in de topjaren gemaakt, en pas na vijf jaar vat en een jaar rusten in de fles, in de handel gebracht. “Eerst wordt de wijn gerijpt in vaten van kerselaar, zoals de traditie in Valpolicella wil”, vertelt Pieralvise wanneer we door zijn 25 hectare wijngaarden wandelen. “Na enkele maanden gaat de wijn over in oude en jonge eik, afkomstig uit Frankrijk en uit deze streken. Voor de Amarone worden de klassieke Valpolicella-druiven gebruikt : Corvina, Rondinella en Molinara. Ik voeg daar echter ook Oseleta aan toe, een oude variëteit die 30 à 40 jaar geleden zo goed als opgegeven werd omdat ze zo moeilijk handelbaar is. Oseleta geeft een extreem lage kwantiteit, maar een hoge kwaliteit. Ik beschouw het als mijn plicht om de eigen tradities in stand te houden. Dat is de filosofie van dit huis.” De druiven worden in september geplukt en nadien vier à vijf maanden in stallen, op zolders of in tochtige huizen midden in de velden gedroogd. Ze worden door botritis aangetast en verrijkt. In januari worden de druiven pas geperst. “Wanneer het water hard wordt, wordt de wijn vloeibaar.” Het merkwaardige van Amarone, in tegenstelling met de Recioto bijvoorbeeld, is dat dit procédé door de langere fermentatie geen zoete maar een uitzonderlijk droge wijn oplevert. De laatste suikerrestanten worden in alcohol omgezet, wat ook de 16 graden alcohol verklaart. Dat brengt een uitzonderlijk krachtige en smaakvolle wijn voort, die een reebok, geoogst in de omliggende bergen, weer tot leven zou wekken. “De Romeinen kenden reeds het procédé om Recioto en Amarone te maken”, vertelt de graaf. “Ze noemden die wijn reticum en hij werd niet alleen in Noord-Italië, maar ook in de Provence en de Rhone-vallei vervaardigd. Alleen in dit kleine gebied heeft deze traditie als bij wonder 2000 jaar standgehouden. Het enige verschil is dat de Romeinen de druiven aan de wijnstokken lieten hangen, terwijl wij ze op droogzolders laten uitwaaien, waar de regen en de vogels er niet bij kunnen.”

Zalig zij die

zozeer door de goddelijke

genade worden verlicht dat

het genot van de smaak

niet een te grote begeerte

in hun binnenste doet

ontvlammen, zodat ze

blijven hongeren naar

gerechtigheid !

Het Vagevuur, Canto XXIV.

Het domein Casal dei Ronchi omvat momenteel 125 hectare, waarvan ongeveer een vijfde voor wijnbouw voorbehouden is, merendeels voor de Valpolicella. Daarnaast zijn er nog 4000 olijfbomen, die een lichtgroene olie opleveren die uitstekend past bij brusschetta of visschotels, verder nog kersebomen en ruige bossen waar het wild welig tiert. Pieralvise was amper twintig toen hij zijn vader moest opvolgen. “Ik moest toen een beslissing nemen om het voortbestaan van het domein te vrijwaren”, vertelt hij. “Twintig jaar geleden heb ik een akkoord afgesloten met de wijnproducent Masi, hier in hetzelfde dorp. Sandro Boscaini van Masi was geïnteresseerd in mijn kwaliteitswijnen. Mijn voordeel was dat ik gebruik kon maken van zijn technologie en zijn wereldwijd promotie-apparaat. Het is een perfekt huwelijk geworden, waar de twee partijen voordeel uit gehaald hebben.” Masi is ook in België een goed gekend en gewaardeerd wijnhuis, dat voortreffelijke Valpolicella en Amarone op de markt brengt, naast een buitengewone Campofiorin. Deze Campofiorin is een buitenbeentje die de frisheid van de Valpolicella koppelt aan de kracht van de Amarone.

En om deze

woorden van mij minder

wonderbaarlijk te laten

lijken, wil ik u verwijzen

naar de zonnewarmte, die

immers tot wijn wordt,

zodra ze zich met het sap

der druiven heeft

verbonden.

Het Vagevuur, Canto XXV.

De laatste jaren boort Serègo Alighieri ook een nieuwe bron van inkomsten aan : het toerisme. De bijgebouwen, waar vroeger een tiental families woonden, waren leeg komen te staan. Ze werden opgekalefaterd en onderverdeeld in verscheidene ruime appartementen, die zeer comfortabel ingericht zijn en vanuit België kunnen gehuurd worden via Cuendet (tel : 03/ 411.00.44). De gasten kunnen er zelfs kooklessen volgen. “Ik streef ernaar om 50 procent van mijn inkomsten uit de wijn te puren, en 50 procent uit toerisme”, zegt Conte Serègo Alighieri. “Het toerisme is zo goed als onbestaande in deze ontvolkte streek, die nochtans heel veel te bieden heeft. We liggen vlak bij Verona en het Garda-meer, temidden van een ongerepte natuur. Dit is bij mijn weten de enige villa in de streek van de Valpolicella, waar gasten kunnen logeren. De streek is desolaat geworden. Vele mensen, die vroeger in de marmergroeven werkten, zijn weggetrokken. Vele boeren zijn naar de steden gegaan. Nu beginnen ze stilaan terug te komen. Het toerisme kan een redplank zijn voor vele mensen hier, omdat het nieuwe perspektieven opent en nieuwe banen kan opleveren.”

Als iemand u,

wanneer gij dorst had, de

wijn uit zijn kruik zou

weigeren, zou hij daartoe

evenmin de vrijheid

bezitten als water de

vrijheid bezit om niet naar

zee te stromen.

Het Paradijs, Canto X.

We kraken een Vaio Armaron van 1988 : sterk jaar, jong geweld, gespierde onderbouw, rijp fruit in de mond, kruiden en noten in de lange afdronk, weelderige nasmaak. “Un vino da conversazione”, zegt de gebaarde Pieralvise Serègo Alighieri. Maar wat volgt is een stilte. Een goed gesprek herkent men aan de kwaliteit van de stilten… Bij de wijn die we proeven, hoort een gebraden everzwijn en een knetterend haardvuur. We kijken Dante in de ogen. Het schilderij dat ons streng aankijkt, is een kopie van het paneel van Giotto dat in Firenze in het Uffizi-museum hangt. De dichter is dus toch teruggekeerd naar zijn verboden stad. Pieralvise neemt een oude editie van De Goddelijke Komedie ter hand, geïllustreerd door Gustave Doré. “Op mijn vijftiende heb ik het werk voor het eerst gelezen”, fluistert hij bijna. “Zevenhonderd jaar later is het nog brandend actueel. Vele zinnen zijn zo van toepassing op het actuele Italië, op de wereld van nu. Ja, ik kan niet ontkennen dat ik fier ben op mijn voorvader. Men heeft nooit een oorspronkelijk manuscript van Dante gevonden. Wie weet zit het hier achter een muur verborgen en komt het ooit nog tevoorschijn…”

De wijnen van Serègo Alighieri en Masi worden ingevoerd door Licata in Hasselt. Tel : (011) 22.20.37.

Graaf Pieralvise di Serègo Alighieri doorbladert een oude uitgave van La Divina Commedia, geïllustreerd door Gustave Doré.

De wijngaarden van de Vaio Armaron die een der beste Amarone-wijnen voortbrengen.

Villa Casal dei Ronchi kreeg haar huidige vorm in de 17de en begin 18de eeuw.

De interieurs getuigen van klassieke elegantie, in de echte Palladio-traditie.

De druiven worden tot het putje van de winter te drogen gelegd in oude tochtige schuren midden in de velden.