Seks, spionage en Spanje

Seks, kunst, spionage en revolutie. Overgiet deze explosieve cocktail met een plens Spaanse burgeroorlog. Dan krijg je het levensverhaal van de Italiaans-Mexicaanse staliniste en tragische heldin Tina Modotti.

Onmiskenbaar heeft het turbulente leven van de beeldschone Tina Modotti (1896-1942) een hoog filmgehalte. Het wordt overwoekerd door tragiek, heroïek en vooral veel romantiek. Bijna vanzelfsprekend koestert het Amerikaanse popicoon Madonna plannen om een film te draaien over de fotografe. Voorlopig moeten we het stellen met de geromantiseerde biografie die Elena Poniatowska, één van de bekendste hedendaagse intellectuele en kritisch politieke coryfeeën in Mexico, over haar schreef.

De meest beruchte episode uit het leven van Tina Modotti zet nochtans niet meteen aan tot dromen. Deze is verstrengeld met het staalharde stalinisme. Modotti ontpopte zich tot een onwaarschijnlijk loyale geheim agente van Stalin. Aan die jaren, waarin ze pakken roebels uit Moskou versaste naar de communistische partijen in West-Europa, gaat een Amerikaans en Mexicaans avontuur vooraf. Haar wieg stond evenwel in Italië. Haar verpauperde familie emigreerde naar de VS, waar de opgroeiende Tina terechtkwam in een gore textielfabriek in San Francisco. Haar onweerstaanbare schoonheid (zoals te zien op een paar foto’s in de biografie) en misschien ook wel haar intelligentie of alleszins haar ambitie moeten opgevallen zijn. Al gauw was ze actrice in Hollywood, al bleef deze carrière erg bescheiden.

Haar leven komt pas in een stroomversnelling als ze opgenomen wordt door de Californische bohémiens. In die eigengereide artistieke kringen ontmoet ze ook fotograaf Edward Weston, met wie ze naar Mexico vertrekt. Tina geraakt er niet alleen in de ban van de kunstfotografie, maar al evenzeer van de revolutie. Of die vlam overslaat door engagement of door de macho militanten waarmee ze een affaire heeft, is nooit echt duidelijk. Uiteindelijk wordt haar vriend vermoord, krijgt zij de schuld, maar wordt ze na een woelig en warrig proces vrijgesproken en prompt de grens over gezet. De VS zien de tot het communisme bekeerde Tina niet zo graag komen en de revolutionaire fotografe verzeilt in de Sovjet-Unie.

Op dat ogenblik krijgt het levensverhaal meer vraagtekens. Tina laat zich inlijven als geheim agente voor Stalin. Dat doet ze met een akelige trouw. Verblind door idealisme, kille berekening of gewoon naïviteit? Ze reist met roebels, marken of lires naar de kameraden her en der in Europa, maar belandt finaal middenin de Spaanse burgeroorlog. Na de nederlaag van het linkse front vlucht ze ontgoocheld naar Mexico, waar ze in 1942 sterft na een hartaanval.

In Tinisima – Het leven van Tina Modotti houdt Poniatowska zich niet strikt aan de wetten van de biografie. Ze vult hiaten in en romantiseert. Vooral in het begin komt dit storend en melig over. Gaandeweg boeit de figuur meer, maar nooit verdwijnt het knagende gevoel dat het niet om een objectief relaas gaat. De lezer vertrouwt het zaakje niet. EPO/De Geus, 427 blz., 998 fr. ISBN 9052267014.

LUC DE DECKER