SCHOOLPACT

Niet toevallig werden al eerder de wetten- Harmel als these, de wetten- Collard als antithese en het schoolpact als synthese omschreven. De in 1958 tot stand gekomen schoolvrede was immers een onvervalst Belgisch compromis. Daarop wijst Jan De Groof (Universiteit Gent) in zijn bijdrage aan de bundel Het schoolpact van 1958. De ondertitel wijst al op dezelfde conclusie: Ontstaan, grondlijnen en toepassing van een Belgisch compromis. Zo luidde ook de titel van een indrukwekkend colloquium dat ruim veertig jaar na de totstandkoming van het pact gehouden werd aan de Vrije Universiteit Brussel. De bijdragen van de bonte groep sprekers werden gebundeld in deze tweetalige (en met een Engelstalige bijdrage van Charles Glenn van Boston University zelfs drietalige) uitgave.

Vat De Groof samen: “Het schoolpact beantwoordde aan de eisen van zowel de voorstanders van het vrij onderwijs, als deze van het rijksonderwijs. Door de CVP werd aanvaard dat de staat het recht heeft alle voorzieningen van onderwijs in te richten waar daaraan behoefte bestaat, met inbegrip van lagere scholen en kleuterscholen, en dat in die scholen bij voorrang de houders van het diploma, afgeleverd door een niet-confessionele school, benoemd worden.” Op hun beurt stemden de socialistische en liberale partijen in met het principe van “een volwaardige keuzevrijheid van de ouders inzake de aard van de school – zonder inmenging vanwege de staat, tenzij dan op het vlak van de naleving van subsidiëringsvoorwaarden (en de normen inzake erkenning). Zo’n pluralisme aan onderwijsinstellingen vergt immers de betoelaging van overheidswege, teneinde een reëel keuzeaanbod mogelijk te maken. De schoolpactwetgeving moest een uitvoering geven aan de modaliteiten voor de financiële regeling ter zake.”

De bundel wordt afgesloten door enkele opmerkingen van de huidige Kamervoorzitter Herman De Croo (VLD), die als voormalig onderwijsminister onderhandelde over een tweede herziening van het schoolpact. Voor hem staat het vast dat het schoolpact ook in de tweede helft van de jaren zeventig nog een grote impact had. Hij vindt dat de ideologische strijd in de onderwijssector ook vandaag nog niet voorbij is, al situeert het debat zich op andere vlakken. Onder meer het streven naar meer autonomie in het vrij onderwijs levert spanningen op. De Argo beschouwt hij als een mislukte poging om meer autonomie te geven aan het openbaar onderwijs, waar nu slechts een pseudo-autonomie heerst.

Els Witte, Jan De Groof & Jeffrey Tyssens (red), Het schoolpact van 1958 – Ontstaan, grondlijnen en toepassing van een Belgisch compromis. Garant/VUB Press, 895 blz., 1850 fr.

LDD