SCHIJN BEDRIEGT

Vorige week keurde het Hof van Beroep in Brussel de overnameplannen goed van het Franse Barry in België aanwezig via de nv Cacao Goemare door Callebaut uit de Zwitserse Klaus Jacob Holding. Daarmee herroept het Hof een eerder vonnis van de Raad voor de Mededinging, die de fusie verwierp.

Waarnemers meenden dat Christine Schurmans onredelijk scherp had geoordeeld in dit dossier. De 42-jarige voorzitster van de Raad voor de Mededinging, het administratief rechtscollege dat in ons land waakt over concurrentiebeleid, staat nochtans bekend als een gewetensvolle magistrate die haar dossiers grondig kent. De dossiers bestudeert Schurmans niet tussen negen en vijf, wel ‘s avonds en tijdens de weekends. Christine Schurmans combineert de taak van voorzitster van de Raad voor de Mededinging met die van rechter bij de rechtbank van koophandel in Brussel.

“De functie van voorzitter van de Raad voor Mededinging is een zeer zware opdracht, én niet combineerbaar met een voltijds job,” geeft de echtgenote van Jan De Groof, regeringscommissaris bij de UIA, openlijk toe. Dat ze het op deze manier niet lang meer zal doen, verbergt Christine Schurmans niet. “Ik wil evenwel niet weggaan zonder eerst mijn taak te hebben vervuld : aan de publieke opinie laten weten dat de Raad in zijn huidige vorm niet kan functioneren en aan de bevoegde instanties een resem positieve voorstellen formuleren voor een optimale werking.”

Die twee voornemens zijn inmiddels en niets zonder de nodige opschudding te veroorzaken in daden omgezet. Begin dit jaar ging de Raad voor de Mededinging collectief “in staking” door geen dossiers meer te behandelen. Sinds 1994, nauwelijks een jaar na de officiële inwerkingtreding, hebben de leden van de Raad bij de opeenvolgende ministers van Economische Zaken en van Justitie geklaagd over de gebrekkige werkomstandigheden. Eerst via de geijkte, interne politieke en administratieve kanalen. Nadien openlijker, door een klaagzang neer te pennen in het tweede jaarverslag, over de periode van 1 oktober ’94 tot 31 december ’95. Maar ook daar kwam geen reactie op. “Men heeft vooral geluisterd,” aldus een diplomatieke Christine Schurmans. “Maar,” zo voegt ze er nuchter aan toe : “Daar bleef het bij.” Toch hoort ze het woord staking niet graag. “Wij hebben publiekelijk laten weten dat het zo niet kon. Wat wij niet dulden, is dat wij gedwongen worden tot amateurisme. Routine, ook in een materie zoals mededinging, is laakbaar voor een magistraat. Daarom hebben wij unaniem beslist dat wij niet langer medeplichtig konden zijn. Men geeft de indruk dat er in België een orgaan bestaat met bevoedheden om op te treden tegen restrictieve mededingingspraktijken, maar schijn bedriegt.”

Met 15 ambtenaren van Economische Zaken (tegenover bijvoorbeeld 120 in Denemarken), geen budget en geen enkel voltijds raadslid blijft de meerderheid van de klachten zo’n 100 per jaar onaangeroerd liggen. Frusterend ? “Nee,” antwoordt Christine Schurmans prompt. “Het gaat hier immers niet over mij. Wat ik doe, probeer ik goed te doen. Ik heb mijn verantwoordelijkheid genomen.”

Christine Schurmans werd geboren op 1 november ’54 in Kangu, in Belgisch Congo “Het doet me plezier dat ik nu weer over Congo kan spreken in plaats van over Zaïre.” Samen met haar ouders en haar 10 maand jongere en 10 maand oudere zus “ik ben een tussengeval,” lacht ze keert ze op zesjarige leeftijd terug naar België, naar Kraainem. In ’70 trekt ze naar Namen voor rechtenstudies, in ’72 ruilt ze de Faculté de Notre Dame de Paix voor de UIA in Antwerpen omdat ze perfect tweetalig wil worden. Dat is haar prima gelukt. Alleen een zeldzame typisch Franse uitspraak of een gezegde en een licht accent verraden haar Franstalige afkomst. In ’78 haalt ze een notariaatsdiploma aan de ULB, waar ze ook een speciale licentie in economisch en financieel recht volgt. Na een jaartje als stagiair bij het advocatenkantoor Simont-Gutt-Simont aan de balie van Brussel wordt ze in maart ’85 magistraat bij de rechtbank van koophandel van Brussel. Daar is op dat ogeblik Jean-Marie Duplat voorzitter. “De beste leerschool,” aldus Christine Schurmans. In ’88 wordt ze benoemd tot rechter, in april ’93 wordt ze vice-voorzitter van de kersverse Raad voor de Mededinging en een jaar later wordt ze voorzitter.

Niemand is haar komen zoeken voor de functie, ze heeft zichzelf kandidaat gesteld. Niet dat velen haar positie benijden. Zelf beschikt ze over een net kantoor, zeven hoog in het Nordgate III-gebouw aan de Emile Jacqmainlaan, maar de Raad voor de Mededinging heeft géén vergaderzaal laat staan een bibliotheek. Alle dossiers worden opgeslagen in het archief van het ministerie van Economische Zaken, in de kelders van Nordgate III. Voor bezoekers en medewerkers is er geen parkeerplaats voorzien ; die mogen op hoop van geluk rondjes rijden in de Brusselse Noordwijk.

Goed betaald is de voorzitter van de Raad voor de Mededinging evenmin. Christine Schurmans krijgt, net zoals de andere leden van het twaalfkoppige rechtscollege en de twaalf plaatsvervangers, een vergoeding van 2000 frank bruto per zitting. Op de zitting hoort men alleen de partijen. De voorbereiding die vereist is om de partijen objectief te kunnen horen over hun fusiedossier wordt niet in rekening gebracht. Op het gerucht dat de prestaties van de voorzitster en die van de leden onbetaald zijn sinds september, reageert Christine Schurmans niet.

Menig stelt zich, niet helemaal ten onrechte, de vraag waarom zij dit allemaal doet. Idealisme of mateloze ambitie lijken niet aan deze moeder van zes kinderen besteed. “De uitdaging, de ervaring en het vertrouwen in mij,” liet ze zich ooit ontvallen als voornaamste redenen. Dat de aanvankelijke naïviteit intussen heeft plaatsgemaakt voor ontnuchtering, lijkt waarschijnlijk. De moeilijke verhouding met de administrieve keerzijde van de Raad, de Dienst voor de Mededinging, is een publiek geheim. Bij de Dienst wijst men mompelend op “het delicate karakter” van de voorzitster, terwijl Christine Schurmans de oorzaak van de wrijvingen legt bij de verschillende interpretatie van de respectieve bevoegdheden. Ze wuift het belang van deze strubbelingen weg als normale ziekten bij een jonge wet. Moeilijker heeft ze het, aldus insiders, met het feit dat ze zelf vindt dat ze minder goed en snel kan presteren als rechter bij de rechtbank van koophandel van Brussel.

CATHY BUYCK