Over de financiële crisis die de wereld in 2008 overspoelde zijn al boekenkasten vol geschreven. Nu rollen stilaan ook de analyses en kronieken van de landen- en eurocrisis van de persen. Niet verwonderlijk, want al te vaak wordt vergeten dat de landencrisis al uitbrak op 24 oktober 2008, slechts 39 dagen na het faillissement van de Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers. Toen stortte de IJslandse banksector in. De eurozone bleef een jaar langer buiten schot. Maar toen op 16 oktober 2009 Griekenland bekendmaakte dat het begrotingstekort twee keer zo hoog lag als gedacht, barstte ook in Europese Unie de hel los.
Met De eurocrisis. Onthullend verslag van politiek falen schreef Martin Visser, journalist bij Het Financieele Dagblad, een kroniek van de spanningen in de eurozone waarin hij de vele pogingen ontleedt om landen als Griekenland, Portugal, Spanje en Italië van de economische ondergang te redden.
Wat opvalt is dat de beleidsmakers een onthutsend amateurisme aan de dag legden en constant achter de feiten aan holden. Bovendien liepen de spanningen tussen lidstaten, Europese Commissie en de Europese Centrale Bank (ECB) maand na maand hoger op. Een gemeenschappelijke visie om de eurocrisis aan te pakken is er nooit geweest. Meestal werden tijdelijke maatregelen genomen, waardoor de eurozone van crisette naar crisette strompelde. De Duitse bondskanselier Angela Merkel speelt in het hele verhaal de eerste viool. De Franse president Nicolas Sarkozy volgt haar blindelings.
Visser brengt het verhaal aan de hand van anekdotes die het boek vlot leesbaar maken. Zo is er het verhaal van de top van de ECB die in mei 2010 tijdens een banket inderhaast moest vergaderen in de wijnkelder van een Portugees landgoed omdat de handel in staatsobligaties aan het instorten was. Tegen de wil van de Duitsers in besloot voorzitter Jean-Claude Trichet met de gestapelde wijnflessen op de achtergrond dat de ECB staatsobligaties moest opkopen om een nieuwe bankencrisis te vermijden. Banken gebruiken die staatsobligaties als onderpand voor onderlinge leningen en als die handel zou wegvallen, zou ook het interbancaire verkeer in gevaar komen.
Het boek schildert Trichet af als iemand met een kort lontje. Toen Angela Merkel en Nicolas Sarkozy in oktober 2010 in Deauville een deal sloten waarbij de lidstaten aan minder strenge begrotingsdisciplines werden onderworpen en de banken een bijdrage moesten leveren aan de noodleningen, ontstak Trichet in woede. Tijdens zijn terugkeer naar Frankfurt na een Europese top liet Trichet zijn chauffeur stoppen aan een wegrestaurant. Om tot rust te komen at de ECB-voorzitter een wienerschnitzel. Uitgerekend tijdens het afscheidsfeest van Trichet maakte hij ruzie met Sarkozy omdat de Franse president de onafhankelijke rol van de ECB wou beknotten.
Martin Visser besteedt als Nederlander ook veel aandacht aan de rol van de Haagse politici in de aanpak van de eurocrisis. Centraal staat minister van Financiën Jan Kees de Jager. Die speelde een cruciale rol bij de beslissing om de privésector te betrekken bij de redding van de eurolanden. Eigenwijs legde De Jager het advies van zijn medewerkers naast zich neer dat de banken laten opdraaien voor de Griekse overheidsfinanciën de financiële markten zwaar zou verstoren.
Martin Visser, De eurocrisis. Onthullend verslag van een politiek falen, Business Contact, 2012, 240 blz, 19,95 euro
ALAIN MOUTON
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier