Scheiden of voorkomen ?

Dankzij Fost Plus zal eind ’96 zo’n 10 % van het huisvuil gerecycleerd worden. De gemeente Dilbeek doet echter nog straffer : het vermindert de afvalberg met 60 %.

Jaarlijks produceert elke Vlaming 479,23 kg huisvuil (inclusief klein chemisch afval). Ondanks alle initiatieven groeit de afvalberg tegen een flink tempo (+6,3 % in ’94 t.o.v. ’93). Wel verdwijnt dit meervolume van 28 kg per inwoner niet meer op de stortplaats of in de verbrandingsoven, maar wordt het nu selectief ingezameld én verwerkt.

Dankzij de inspanningen van de gemeenten en intercommunales is dit recyclagepercentage opgelopen tot 75 kg per hoofd in ’95. Op 18 maanden tijd slaagde Fost Plus een initiatief van de industrie (zie Trends van 7 september ’95) er in om op jaarbasis 172.000 ton verpakkingen, papier en karton te verwerken om aan de gehate ecotaksen te ontsnappen. Vandaag participeren 2,2 miljoen inwoners aan het systeem. Tegen oktober ’96 zal dit aantal oplopen tot 4,4 miljoen personen of 43 % van de Belgische bevolking, met een totaal volume van 300.000 ton afval. Het jaarlijkse kostenplaatje bedraagt 225 frank per burger, gefinancierd door het bedrijfsleven én met inkomsten uit de gerecycleerde materialen.

Sim Van Caenegem, algemeen directeur van Fost Plus : “Dankzij het Groene Punt-systeem recycleren wij gemiddeld 75 kg per persoon per jaar. Naast de milieuwinst levert deze vermindering van de afvalberg de lokale overheid een besparing van gemiddeld 80 frank per inwoner op ( nvdr Luik en de Intercommunale Voor het Meetjesland (IVM) spreken over respectievelijk 25 en 21,5 miljoen frank).

Dit succes is te danken aan onze globale aanpak van het probleem. Het ontwerp van interregionaal samenwerkingsakkoord, dat Fost Plus een juridische grondslag geeft, is echter nog altijd niet getekend. De geruchten doen zelfs de ronde dat de wetgever eraan denkt de tekst te wijzigen en gemeenten het recht te geven volledig zelfstandig het inzamelscenario en de verkoop van de secundaire grondstoffen te bepalen, terwijl Fost Plus de factuur moet betalen. Dat zou het hele systeem op de helling zetten. Daarom pleiten wij voor het Nederlands model, waar de gemeenten instaan voor de selectieve inzameling (inclusief kosten) en de privé-sector voor de recyclage zorgt. Ook is dringend een permanent overlegplatform tussen de betrokken partijen nodig. Tenslotte wensen wij hergebruik en preventie via vrijwillige overeenkomsten ( convenanten) te stimuleren.”

EEN ALTERNATIEF.

Maar niet iedereen is onverdeeld gelukkig met Fost Plus. Naast de kritiek van Agalev, dat het systeem een vrijbrief voor meer afval vindt, stellen specialisten uit de afvalsector zich de vraag of er in België wel een afzetmarkt bestaat voor 300.000 ton aan secundaire grondstoffen. Ondertussen maakt het Dilbeekse alternatief ophef. Onder impuls van Luk De Rooms, voorzitter van de milieuraad, voert deze gemeente al 2,5 jaar een sensibiliseringscampagne voor minder afval. Sinds januari ’96 haalt Dilbeek deur-aan-deur glas, papier en klein gevaarlijk afval gescheiden op. Dit gebeurt gratis. Tevens wordt thuiscompostering van groente-, fruit- en tuinafval (GFT) gestimuleerd. In de hoogbouwwijk staat een compostpaviljoen. De rest verdwijnt in gewone huisvuilzakken, die een stevig prijskaartje meekregen (45 frank) om het wegwerpgedrag te ontmoedigen. De forfaitaire huisvuilbelasting is verlaagd van 3900 naar 1200 frank per gezin.

De eerste resultaten van dit voorkomingsbeleid zijn spectaculair. Op vier maanden tijd heeft de gemeente haar afvalberg met 60 % kunnen verminderen. CVP-schepen Jan De Craene : “Op jaarbasis betekent dit een besparing van 40 % op een totale uitgave van 100 miljoen frank. Consequent hergebruik aanmoedigen en verpakkingsafval beperken, levert meer op dan eindeloos vuilnis triëren en verwerken, zoals Fost Plus doet. Bovendien legt deze organisatie haar metode nogal dictatoriaal aan de gemeenten op, zodat wij besloten hebben niet mee te doen.” De Rooms : “Uiteindelijk belandt het gerecycleerde afval toch nog op de stortplaats of in de verbrandingsoven. En als later blijkt dat er geen afzetmarkten meer zijn, zal de overheid niet meer op haar recyclagebeleid kunnen terugkomen en zal ze dus voor de extra kosten opdraaien.”

“Je mag geen appelen met peren vergelijken,” repliceert William Vermeir, directeur Projecten van Fost Plus : “De helft van de huisvuilzak bestaat uit GFT-afval, waar Fost Plus in feite niets mee te maken heeft. Ook weigert Dilbeek plastic, metaal en drankkartons (PMD) op te halen samen met glas en papier de categorie waar wij op werken en die 22 % van het volume uitmaakt. Tenslotte passen zij een fiscale techniek toe, iets wat wij niet kunnen, om de inwoners te dwingen over te schakelen op retourflessen. Dat is discriminatie, waarvan het ecologisch voordeel wetenschappelijk niet vaststaat.”

Hoewel van Caenegem deze inbreuk van de lokale overheid op de markt veroordeelt, ziet hij toch een synergie met het Dilbeek-systeem : “In feite doet deze gemeente op eigen kosten net hetzelfde als Fost Plus. Ook wij verminderen de afvalberg en starten in het najaar met ons preventieplan.”

ERP

SIM VAN CAENEGEM (DIRECTEUR-GENERAAL FOST PLUS) Wij pleiten voor het Nederlands model, waar de gemeenten instaan voor de selectieve inzameling (inclusief kosten) en de privé-sector voor de recyclage zorgt.