SABENA. Broze driehoeksverhouding

Sabena-baas Pierre Godfroid heeft de huwelijksonderhandelingen met Air France zelf gevoerd. De echtscheidingsperikelen worden opgelost door de meerderheids-

aandeelhouder, de federale staat. De grote winnaar van deze spaakgelopen relatie ? De Belgische minderheidsaandeelhouders van Finacta, Albert Frère inkluis.

“Niet zonder ontroering zeg ik dat, na een onverbiddelijke strijd, Sabena heropgerezen is. Een bladzijde van de glorierijke geschiedenis van Sabena werd gedraaid. Wij moeten nu onze eigen weg op, zelfstandig voor onze toekomst zorgen, de middelen die daarvoor nodig zijn mee helpen opbouwen. Al hetgeen nodig is om de leefbaarheid van Sabena op termijn te verzekeren, is voorhanden. “

Dit schreef Sabena-voorzitter Pierre Godfroid op 5 april 1992 aan zijn personeel nadat de Belgische regering en de raad van bestuur van Sabena het samenwerkingsakkoord met Air France hadden goedgekeurd. Voetnoot van de brief : “Binnenkort zullen wij u allen de kans geven, tegen interessante voorwaarden, aandeelhouder te worden van Sabena. “

Dat binnenkort blijkt een heel rekbaar begrip. We zijn juni 1995 en het personeel heeft nog geen letter van een voorstel dienaangaande in haar briefwisseling gevonden. Ook het “zelfstandig voor de toekomst zorgen” heeft nood aan herinterpretatie. Vorige week onderhandelde het kabinet van Vekeersminister Di Rupo opnieuw met Air France over de verkoop van haar aandelen in de Belgische luchtvaartmaatschappij. En zolang de Fransen niet uit Sabena zijn, steekt Swissair geen frank, Zwitsers noch Belgisch, in Sabena. Dit is duidelijk voorzien in de overeenkomst die op 4 mei jongstleden werd ondertekend. Van een ménage à trois (Sabena, Swissair, Air France), een idee waar Sabena op een bepaald moment ernstig mee speelde, willen de Zwitsers a priori niet weten.

Dat de Fransen het slim hebben gespeeld en nog slim spelen, is onderhand voor iedereen duidelijk. Sommige spilfiguren van bepaalde politieke partijen en enkele topmensen van Sabena hebben het zich al lang beklaagd dat ze de aanbeveling van het Amerikaanse consultantbureau McKinsey scheep gaan met British Airways niet hebben opgevolgd.

Van dat fameuze McKinsey-rapport zijn nog tal van aanbevelingen in de wind geslagen. De verkoop van de hotelaktiviteiten bijvoorbeeld. “We zijn dit nog steeds van plan, maar we wachten tot de markt verbeterd is, ” luidt het bij Sabena. Goed, maar toch zijn er de jongste jaren internationaal wel wat hotelketens van eigenaar veranderd. Bovendien heeft het Sabena-management doelbewust gekozen om de investeringen in de hotelsektor voort te zetten. Eén miljard frank bijvoorbeeld in de renovatie van het Memling-hotel in Kinshasa. “Een gok, ” noemde Pierre Godfroid het ooit. “Indien de politieke situatie in Zaïre stabilizeert, ligt daar een enorm winstpotentieel. ” In het jongste jaarverslag staat echter dat de bezettingsgraad van het Memling-hotel in 1994 36 % bedroeg dat is slechts één kamer op drie. “Maar aan een hoge eenheidsprijs, ” sust men bij Sabena.

Desondanks zegt het kollege van de kommissarissen in haar rapport in het jongste jaarverslag van Sabena : “Per einde 1994 bedraagt het saldo van de voorziening voor risico’s en kosten ten einde de te verwachten kosten in de hotelsektor te dekken 428 miljoen frank. De totale verbintenissen voor Sabena met betrekking tot de hotelaktiviteiten bedragen 1163 miljoen frank, waarvan 930 miljoen frank met betrekking tot Afrika. Op gekonsolideerd niveau bedragen de verbintenissen respektievelijk 2351 miljoen en 1339 miljoen frank. Gezien de politieke situatie in Afrika is het op dit ogenblik onmogelijk om zich uit te spreken over de toekomstige rendabiliteit van de investeringen in deze landen. ” (zie ook kader Dure Belgische minderheidsaandeelhouders).

ZWITSERS.

Waar de overeenkomst tussen Sabena en Air France een technisch gemakkelijk en politiek moeilijk dossier was, zijn alle betrokken partijen het er over eens dat de deal tussen Sabena en Swissair een politiek gemakkelijk en technisch moeilijk dossier was. “Politiek gemakkelijk omdat zowel Di Rupo als premier Dehaene zich volledig achter het dossier hebben geschaard, ” meent Eric Smit, de dynamische, jonge kabinetschef van federaal Verkeersminister Di Rupo. “Technisch moeilijk omdat er zoveel betrokken partijen zijn : De Europese Kommissie, Swissair, Sabena, de federale staat, Air France. ” Voor alle veiligheid en onder het voorwendsel dat het fiat van de Europese Kommissie nog een tijdje op zich kan laten wachten, heeft de Zwitserse luchtvaartmaatschappij zijn drop out date de datum dat alles moet rond zijn of het akkoord met Sabena vervalt de dato 31 juli eerstkomende met enkele maanden verschoven. Swissair wil dus wel écht graag een participatie in Sabena.

Nochtans zijn de onderhandelingen tussen beide partijen niet altijd smetteloos verlopen. Zo zijn de negotiaties begin dit jaar “minstens twee keer ernstig in het gedrang gekomen ingevolge de keiharde stellingname van Swissair-onderhandelaar Alain D. Bandle, ” aldus een bij de onderhandelingen betrokken bron. In maart was het dan de beurt aan de Belgen om de Zwitsers schaakmat te zetten. Toen dook, tijdens één van de laatste onderhandelingssessies, totaal onverwacht voor de Zwitsers een financieel expert van Lazard Frères op. Dit was, naar verluidt, een idee van het Sabena-management dat zijn onderneming voor een appel en een ei in Zwitserse handen zag verdwijnen. Dit idee heeft de Belgische overheid een miljoen dollar gekost, overigens de normale marktprijs voor een tussenkomst van een investment bank. Maar, en om het in de woorden van een Sabena vice-president te zeggen, “we hebben op het einde nog een paar miljard frank uit de deal kunnen sleuren. “

Ondanks deze overwinning blijft het een feit dat Swissair bijna de helft van Sabena krijgt voor 6 miljard frank. Een peulschil. Ter vergelijking : Swissair neemt sinds februari elke maand en dit gedurende 29 maanden een nieuwe Airbus in ontvangst. Kostprijs : 2,35 miljard Zwitserse of 59 miljard Belgische frank. Die zes miljard zijn bovendien routerechten, vliegtuigen, afgeslankte pensioenlasten voor het vliegend personeel en, door het Sabena-management beloofde, produktiviteitsverhogingen inkluis. Zo is maar weer eens een bladzijde van de glorierijke geschiedenis van Sabena gedraaid.

CATHY BUYCK

ERIC SMIT (KABINETSCHEF DI RUPO) De Sabena-Air France perikelen hebben het kabinet al veel tijd en energie gekost.