ROZE POLITICI

Politici bekijken de wereld graag door een roze bril. Hoe kan je anders verklaren dat ze een belastingverhoging nog steeds als het ideale instrument zien om de publieke financiën te saneren?

Officiële instanties zoals het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) schrijven het nog tussen de lijnen, maar de meeste conjunctuuranalisten uit de privésector zeggen het al onomwonden: wat de economische groei in de eurozone betreft, ligt het beste voor 2006 al achter ons.

Het Britse weekblad The Economist brengt geregeld de prognoses van een vijftiental voorspellers samen. Voor 2006 verwacht deze groep een groei in euroland van gemiddeld 2,3 %. Voor volgend jaar komen ze voorlopig uit op 1,8 %, al denken ze dat dit laatste cijfer nog neerwaarts zal worden bijgesteld. Dat is niet alleen slecht nieuws voor ons, euronezen, maar ook voor de rest van de wereld.

Belastingverhoging in de pijplijn. Duitsland en Italië vormen hier de twee grote probleemlanden. Helaas vertegenwoordigen ze in economisch gewicht wel de helft van het eurogebied. Voor Duitsland verwacht de groep van The Economist nog 2,0 % groei dit jaar, met een terugval naar 1,3 % voor 2007. Italië slaagt er maar niet in om een alternatief voor zijn decennialang gehuldigde devaluatiebeleid te vinden en blijft binnen de eurozone het kwakkelland bij uitstek. Na 1,5 % dit jaar ligt de Italiaanse lat voor volgend jaar op 1,2 % groei. Ter vergelijking: België haalt respectievelijk 2,6 % en 1,9 %.

Duitsland en Italië hebben ook gemeen dat er voor volgend jaar omvangrijke belastingverhogingen in de pijplijn zitten. In Duitsland willen kanselier Angela Merkel en minister van Financiën Peer Steinbrück het begrotingsdeficit (meer dan 3 % van het bruto binnenlands product) wegwerken via een forse verhoging van het btw-basistarief van 16 % naar 19 %. De Italiaanse eerste minister Romano Prodi kondigt aan een vergelijkbaar deficit te lijf te willen gaan met vermogens- en erfenisbelastingen.

Steinbrück verwacht “geen ernstige gevolgen” van de belastingverhoging en Prodi ziet er zelfs “een heilzame beweging” van stabiliteit en groei door op gang komen. Misschien moeten beide bewindslui zich toch eens verdiepen in de recente Japanse economische geschiedenis. Midden de jaren negentig van de vorige eeuw kraakte een stevige belastingverhoging het toen nog prille herstel van de Japanse economie. Het land van de rijzende zon zag zich vervolgens bijna een decennium ondergedompeld in een zurige cocktail van deflatie en een opeenvolging van slappe, al te korte herlevingen met uitgesproken recessies.

Land der dromen. Onder meer Japan indachtig, nemen we de vrijheid om de rooskleurige verwachtingen van Prodi en Steinbrück naar het land der dromen te verwijzen. Ook in België durven ministers nogal eens te verklaren dat het uiteindelijk niet zoveel uitmaakt of je nu een sanering van de publieke financiën uitvoert via belastingverhogingen dan wel via ingrepen in de uitgaven. Heel veel onderzoeksmateriaal toont echter aan dat dit niet klopt.

Duurzame saneringen stoelen op een vermindering van de lopende uitgaven en, indien mogelijk, op het terugschroeven van de fiscale druk. Dat België elk jaar opnieuw moet vechten om een begroting in evenwicht te presenteren, komt vooral doordat in het verleden de fiscale druk fors werd opgedreven terwijl de lopende uitgaven (exclusief rentelasten) in hoge mate buiten schot bleven.

Aan elk economisch verhaal kleeft zowel een vraag- als een aanbodluik. Een vermindering van de fiscale druk zwengelt de vraag aan, maar ook het aanbod. Met een lagere belastingdruk wordt meer sparen, meer investeren, harder en langer werken en/of meer initiatief en risico nemen immers beloond. Een verhoging van de fiscale druk kan in het beste geval een vraagneutraal effect hebben, maar zal altijd en overal negatief inwerken op de incentives die aan de basis liggen van elke economische activiteit. In de recentste groeiprognoses van de conjunctuurvoorspellers voor 2007 zit die realiteit duidelijk ingebakken.

De auteur is directeur van de denktank VKW Metena.

Johan Van Overtveldt