Rechter-activist

Niemand durfde de voorbije dagen een voorspelling te maken over de houding van de rechtbank. Dat heeft niet alleen te maken met de complexiteit van het dossier, maar ook met de persoon van Anne Spiritus-Dassesse, voorzitter van de Brusselse rechtbank van koophandel. “Als er één constante is bij de voorzitter, dan is het wel haar onvoorspelbaarheid,” zucht een toppleiter die geregeld met haar te maken heeft.

Sabena, City Bird, Wagons-Lits, Tractebel en KBC: de Brusselse koophandel zag alle grote economische zaken van de jongste jaren voorbij defileren. “Voorzitter Spiritus laat zich vooral leiden door het resultaat en breit daar haar juridische gedachtegang aan vast,” klinkt het bij een confrater. “Je mag dat gerust pragmatisch noemen, maar juridisch kun je er soms geen touw aan vastknopen.”

Cruciale beslissingen van de voorzitter (de verlenging van Suez’ bod op Tractebel en de aanvaarding van de eis van de minderheidsaandeelhouders van Cera bij de overname door KBC) werden dan ook verbroken door de meer rigide juristen van het hof van beroep. Al bij al volgt Spiritus de trend van de actieve of beter ‘activistische’ rechter, die ook haar Ieperse collega Michel Handschoewerker bij Lernout & Hauspie inspireert. Voor hen is de rechtbank een onderdeel van (en niet boven) de samenleving, die door de magistraat in een bepaalde richting moet worden gedirigeerd ( judicial engineering, kortweg). Het gevolg van deze (Latijnse) aanpak is wel dat de vonnissen van dit type rechters heel wat commentaar uitlokken.

Spiritus’ voorstanders, daarentegen, prijzen haar pragmatisme en de samenhang van haar besluiten met de economische realiteit. De eerste voorzitter van het Hof van Cassatie aarzelt niet om de magistraat te omschrijven als een “uitstekende juriste”.

“Anne Spiritus-Dassesse is zeer rechtvaardig in haar oordeel,” pleit Jean-François Cats, oud-voorzitter van het Instituut van Bedrijfsrevisoren. “Ik spreek dan uiteraard als bedrijfsrevisor en niet als jurist, maar ik vind toch dat haar beslissing in de zaak-Tractebel moedig en rechtvaardig was, ook al werd ze op strikt juridisch vlak bekritiseerd.”

Ook als voorzitter voert Spiritus een actief beleid. De enen vinden haar energiek en veeleisend, de anderen autoritair. Ze laat in elk geval niemand onverschillig. “Je houdt van haar of je hebt een hekel aan haar,” zegt Cats. “Zij is een atypische magistraat. Het is een vrouw uit één stuk, die zich niet laat verleiden tot corporatistisch gedrag. Ze heeft een leiderstemperament.”

Niet iedereen deelt die positieve mening en het mangelt dan ook niet aan mensen die haar bekritiseren. “Het is een diva,” vertrouwt een anonieme advocaat ons toe. “Ze wil alles binnen haar rechtbank zelf regelen.” Een confrater: “De mediagenieke zaken neemt ze voor haar rekening, terwijl haar Nederlandstalige ondervoorzitter Francine De Tandt de gewone dossiers toebedeeld krijgt. Bij deze magistraat krijg je meestal wél een evenwichtig en beredeneerd vonnis.”

Wie met haar in moeilijkheden komt, zal het geweten hebben. “Die wordt verpletterd,” luidt het. Kwatongen beweren in Le Vif/L’Express zelfs dat eerdere aanvaringen met haar voorganger Jean-Louis Duplat (ook een ego) haar inspireerden om de Commissie voor het Bank- en Financiewezen in haar vonnissen voor schut te zetten, toen de man er voorzitter was. Naar verluidt zou Spiritus haar blik hebben laten vallen op de functie van CBF-voorzitter.

Niets leek Anne Spiritus-Dassesse op deze carrière voor te bestemmen. Ze komt uit een katholieke familie van dokters, apothekers en andere vrije beroepen uit het Tiense. Ooit heeft ze zelfs gezworen nooit notaris of magistraat te worden. Het ondernemerschap zag ze wel zitten.

Spiritus behaalde een diploma rechten aan de KU Leuven, aangevuld met een specialisatie Europees Recht. Ze was vijf jaar zakenadvocaat, eerst aan de balie van Leuven, later in Brussel. Na drie jaar in eerste aanleg stapte ze over naar de koophandel, waar ze zich meer thuisvoelt. Ze apprecieert bijzonder de samenwerking tussen de lekenrechters (zakenlui) en professionele magistraten in dit college.

Spiritus schrikt overigens niet terug voor een opeenstapeling van taken. Ze is lid van verschillende instellingen, zoals de aggregatiecommissie voor expert-boekhouders of de tuchtraad van het Instituut van Bedrijfsrevisoren. Minder bekend is haar lidmaatschap van de Club L, een genootschap van actieve vrouwen uit de hoogste kringen.

Zuinig met haar tijd is ze overigens allerminst: ze geeft ook nog spreekbeurten in België en in het buitenland _ in China, de Verenigde Staten, Italië of Duitsland. Publiceren in juridische werken doet Spiritus minder. Dat laat ze over aan haar echtgenoot, Marc Dassesse, fiscaal adviseur en ULB-professor. Het (kinderloze) koppel heeft een voorkeur voor kunst, archeologie en reizen. De rechter neemt het er trouwens graag goed van. Ze houdt van lekker eten en heeft een duidelijke voorkeur voor Italië, een land dat ze geraffineerd vindt. Toch besloot ze in Frankrijk haar tweede verblijfplaats te vestigen. Ook wat haar kledingkeuze betreft heeft ze een dure voorkeur. Haar favoriete winkel is Hermès. Hermès is, toeval of niet, de god van handel.

Hans Brockmans/GV

“Je houdt van haar of je hebt een hekel aan haar.”