Rebel in de wereld van witte wijn

Het karakter van sauvignon blanc is zowel uniek als ambigu. Deze witte druivensoort produceert complexe mineralige terroirwijn, maar ook wijn met een strak en vinnig vegetaal karakter, geurend naar buxus, vlier en groene paprika. Nieuw-Zeeland zette deze laatste stijl op de wereldkaart in de jaren negentig en zorgde voor een revolutie in de wereld van de witte wijn. Wat was er gebeurd?

Sauvignon blanc werd van oudsher vereenzelvigd met Sancerre en Pouilly-Fumé in de Loirevallei in Frankrijk: frisse en mineralige wijnen om snel te drinken. 95 procent van de wijnen miste structuur en had daardoor weinig tot geen bewaarpotentieel.

Dat was de situatie in de jaren zestig van de vorige eeuw. Wijnboeren waren meer bezig met kwantiteit dan met kwaliteit, een wijngaard moest zoveel mogelijk opbrengen. Een paar enkelingen hielden hun opbrengsten laag en lieten hun wijnen traag rijpen voor ze die op de markt brachten. Zij waren excentriekelingen met wijnen die gemakkelijk enkele decennia oud kon worden. Enkele namen: François Cotat en Edmond Vatan met zijn Clos la Néore.

De situatie in Bordeaux was anders. Sauvignon blanc werd er altijd gebruikt als blending partner van de rondere sémillon, om droge witte wijn maar ook sauternes mee te maken. Niemand dacht eraan om wijn van uitsluitend sauvignon blanc te maken. In de nieuwe wereld was er nochtans zo’n wijn en hij stak ver boven alle andere uit: de ‘Fumé Blanc’ van Robert Mondavi in Napa Valley, California, voor het eerst gemaakt in 1968.

Regelrechte revolutie

Dan, in 1985, bracht een nieuw domein in Nieuw-Zeeland een nieuw soort sauvignon blanc op de markt. De druivensoort was in Nieuw-Zeeland al aangeplant in de jaren zeventig, maar werd er vaak gemengd met de minder interessante müller-thurgau en bracht er flauwe witte wijnen voort. De wijn van het nieuwe domein Cloudy Bay was een onmiddellijk succes, mee dankzij eersteklas marketing. In nog geen tien jaar tijd werd de hele regio van Marlborough, op het zuidelijke eiland, omgetoverd in Sauvignon Blanc Land. Nieuw-Zeeland was een synoniem geworden van deze knisperende witte wijn en andere nieuwewereldlanden zoals Zuid-Afrika, Australië en Chili volgden snel.

Met zo’n 82.000 hectaren wijngaarden is sauvignon blanc vandaag de vijfde meest aangeplante witte druivensoort in de wereld, na de airèn uit La Mancha in Spanje – die vooral gebruikt wordt om er brandy van te maken -, chardonnay, trebbiano – voornamelijk uit Italië -, en de voor ons onbekende rkatseteli uit de vroegere Sovjet-Unie. De meeste sauvignon blanc staat nog altijd in Frankrijk, met een slordige 25.000 hectaren. Marlborough is goed voor 12.500 hectaren, Sancerre en Pouilly-Fumé voor 4500 hectaren.

Knisperend zuiver

Het succes van Marlborough was geen grote verrassing. Deze nieuwe strakke stijl was het directe gevolg van het typische klimaat van Nieuw-Zeeland, zijn (nog jonge) wijnbouwtraditie en de typische nieuwewereldmentaliteit om een wijn met zijn druivensoort te identificeren. De nieuwe sauvignon blanc was levendig, aromatisch en sexy, iets wat in de jaren tachtig niet kon worden gezegd van Sancerre en Pouilly-Fumé.

Cloudy Bay wist vermoedelijk zelf niet dat het een revolutie was begonnen in de wereld van de witte wijn. Deze nieuwe frisse wijn was de eerste in een nieuwe generatie van knisperende, zuivere witte wijnen. Dat kwam in de eerste plaats door de wijnwetenschap zelf, die in de jaren tachtig nog maar net in de wijnmakerij was geïntroduceerd. Revolutionair daarin is de theorie om witte wijn tijdens de alcoholische gisting op een vrij lage temperatuur te houden, zodat de fruitige aroma’s bewaard blijven en de wijn zuiver en fris blijft.

Gewijzigd smaakprofiel

Wereldwijd is het smaakprofiel van veel wijndrinkers weggeëvolueerd van chardonnay met veel hout en aroma’s van va-nille en toast. De klemtoon ligt nu meer op pure, zuivere en ecologisch verantwoorde producten. En daar past sauvignon blanc perfect in. Het succes van pinot grigio uit Italië of de toenemende interesse voor minder bekende witte wijnen van druivensoorten als albariño en godello uit het noordwesten van Spanje en binnenkort misschien zelfs vinho verde uit Portugal, komt niet alleen door de veel betere knowhow in de wijnmakerij, maar ook door het historische voorbeeld van sauvignon blanc uit Nieuw-Zeeland.

Meer nog, door de opwarming van het klimaat kijken zowel producenten als consumenten meer uit naar de koelere wijnbouwgebieden in de wereld. Chili is volop bezig met het aanplanten van nieuwe wijngaarden hoger in de Andes, de beste witte wijnen van Spanje komen uit Galicia in het maritieme noordwesten van Spanje en in Italië zijn Alto Adige en Friuli, vlakbij de Alpen, de beste wittewijnregio’s, met de klemtoon op pinot grigio en sauvignon blanc. (T)

Door Filip Verheyden