Reality check

Enkele eminente leden van de regering-Di Rupo hebben een paar maanden geleden in Washington een koude douche gekregen. Tijdens een werkbezoek aan het Internationaal Monetair fonds (IMF) begonnen de regeringsvertegenwoordigers met een zeer optimistische presentatie over de toestand van de Belgische economie en vooral over hun maatregelen om de begroting in evenwicht te houden. De bollebozen van het IMF counterden snel en grondig, vooral hun lezing van het budgettaire beleid was erg verschillend.

De kritiek van de IMF-lui sloeg in essentie op twee punten. Ten eerste is het een illusie dat de regeringsmaatregelen ter waarde van 11 miljard euro zullen volstaan om de Belgische begroting te saneren. Minstens het dubbele is nodig om die sanering echt dichterbij te brengen. Ten tweede moet de nadruk bij verdere budgettaire ingrepen meer liggen op uitgavenvermindering dan op belastingverhogingen. Volgens het IMF bestaat het pakket van Di Rupo voor 70 procent uit belastingverhogingen en slechts voor 30 procent uit besparingen. Na wat tegenspartelen berustten onze eminente regeringsvertegenwoordigers, en de vergadering eindigde vriendelijk. De regering-Di Rupo I moet de reality check onverminderd voortzetten sinds dat fameuze bezoekje aan het IMF.

Ook de gevolgen van het Belgische lidmaatschap van de eurozone beginnen te dagen bij onze eerste minister nu hij veelvuldige Europese contacten heeft. Elio Di Rupo kijkt er nog wat beduusd tegenaan en is nog niet in staat deze reality check over te brengen op partijgenoten als Paul Magnette. Tenzij het net de bedoeling is dat mensen als Magnette jeugdige onschuld en onwetendheid over de euro etaleren, zoals Karel De Gucht het in zijn stijl verkondigde. Kwestie van de aandacht af te leiden en de achterban een rad voor de ogen te draaien.

Het lidmaatschap van een monetaire unie leidt zeker voor een kleine open economie als de Belgische onherroepelijk tot een carcan van het beleid. Wat gebeurt er als een land toetreedt tot een monetaire unie als de eurozone? Twee belangrijke instrumenten van algemeen economisch beleid verdwijnen dan van de ene dag op de andere uit de gereedschapskist van de nationale beleidsmakers. Als individuele lidstaat heb je geen controle meer over de rentevoeten, die worden bepaald door de Europese Centrale Bank (ECB). Je hebt ook geen controle over de wisselkoers van de eigen munt omdat die simpelweg ophoudt te bestaan.

Deze handicaps in het economisch beleid moeten ergens gecompenseerd worden. Anders gaat de economie bij economische schokken echt aan het zwalpen, zeker als een lidstaat meer getroffen wordt dan een andere. De geschiedenis leert dat zulke asymmetrische schokken er vroeg of laat komen. Om als individuele lidstaat gewapend te zijn, moet je diverse regels in acht nemen die niks te maken hebben met ideologie, in tegenstelling tot wat mensen als Magnette daarover verkondigen. Het zijn een soort verkeersregels: volg je die niet, dan krijg je chaos. Zo gaat dat ook in een monetaire unie.

De belangrijkste twee regels zijn budgettaire discipline en flexibiliteit van de arbeidsmarkten. Dat laatste is nodig om het incasseringsvermogen van het economisch bestel te verhogen, aangezien een wijziging van de rentevoeten of wisselkoersen niet meer mogelijk is. Het spreekt voor zich dat een mechanisme als de automatische loonindexering compleet haaks staat op de noodzaak aan flexibele arbeidsmarkten.

Budgettaire discipline dringt zich op in een monetaire unie. Als een land buiten de lijntjes kleurt, heeft dat gevolgen voor de andere lidstaten. In de eurozone leidt dat zelfs tot een complete destabilisering van de muntunie. Voorts is een voortdurende budgettaire discipline nodig om nog munitie te hebben als de omstandigheden je verplichten je begroting aan te tasten, bijvoorbeeld tijdens de financiële crisis van 2008-’09. Zonder reserves zit je dan al snel op je tandvlees.

De totaal gewijzigde economische omgeving en de gevolgen daarvan lijken stilaan door te dringen tot de eminente leden van de regering-Di Rupo I. Nu is nog een kleinigheid nodig: het beleid afstellen op deze reality check.

JOHAN VAN OVERTVELDT – HOOFDREDACTEUR

Volg je de verkeersregels niet, dan krijg je chaos. Zo gaat dat ook in een monetaire unie.