RAD VAN FORTUIN

LOTSGEBONDEN OVERLEVING.

Niet zozeer de Zaïrese ekonomie is ontwricht, maar wel de elite, héél de elite : van Moboetoe en zijn omgeving tot zijn vroegere hovelingen (zoals Kengo), maar ook de radikale oppositie van de UDPS rond Tshisekedi. Want de koek wordt steeds kleiner : tot 1990 kon iedereen nog meeëten, vandaag worden de brokken en de kruimels alsmaar schaarser. Het volume van de openbare uitgaven kromp van 1160 miljoen dollar in 1993 tot 250 miljoen dollar in 1994. Men is op een punt aanbeland dat de openbare financiën niet langer door uitgifte van bankbriefjes gedekt kunnen worden (zie kader Het “zwart gat” van Maton), terwijl steeds minder leden uit de elite kunnen meeprofiteren van het rad van fortuin. Dat rad draait weliswaar om het geld, maar méér nog om macht en privileges.

Het wordt nu óf een strijd op leven en dood (een Ruanda/Somalië-scenario), waar iedereen bij verliest, óf men gooit het onderling op een akkoordje. En dat laatste lijkt het meest waarschijnlijk en wijs : zo kan zowel wat rest van het staatsapparaat, als de motor van de Zaïrese ekonomie, de informele sektor, gevrijwaard worden.

Terwijl ambtenarij en leger al lang niet meer betaald worden, strijken regering en overgangsparlement nog hun maandelijkse 1000 tot 5000 dollar op. Dat de Kengo-boys intussen het laken naar zich toe trekken (nu ook de Nationale Bank), doet andere frakties uit de elite grommen : Moboetoe-getrouwen én Tshisekedisten zien met lede ogen aan hoe Kengo en zijn aanhangers de laatste lukratieve hefbomen naar zich toe halen. Vandaar maneuvers in de coulissen tussen Moboetisten en Tshisekedisten om Kengo een voetje te lichten.

Helaas ligt Kengo momenteel biezonder goed in de markt (althans in het Westen, niet bij de Zaïrese bevolking). Moboetoe moet dat bij het veilig stellen van zijn politieke overleving inkalkuleren. Een glimlach naar de Tshisekedisten kan geen kwaad bovendien moet dringend verhinderd worden dat de diamantprovincie Kasaï (de thuisbasis van Tshisekedi), na de kwasi-politieke afscheiding zich ook ekonomisch van de rest van Zaïre loskoppelt.

Indien Kengo Moboetoe laat vallen, zal hij zelf meegesleurd worden. De hele elite zal dan weggeveegd worden in een razernij die het land in vuur en vlam zet. Tshisekedi die slechts één ambitie koestert : de plaats innemen van Moboetoe beseft, nu het Westen ook een en ander begint in te zien, dat een kompromis à la zaïroise onvermijdelijk wordt. Een kompromis tussen àlle tenoren : Kengo, Moboetoe én Tshisekedi.