PROJEKTEN. Circus-architektuur

Waardevolle projekten in de Gentse industrieparken, controversiële (ver)nieuwbouw in de stad.

Sinds een half jaar huist Fabrimetal Oost- en West-Vlaanderen in een gloednieuw bedrijfsgebouw in het zogenaamde High-tech Researchpark aan de Gentse Tramstraat. Ondertussen is in de binnenstad het historische Circus van eigenaar veranderd. De renovatieplannen komen in een stroomversnelling. Er leeft wat op de Gentse vastgoedmarkt. Maar niet tot ieders voldoening.

EIGEN MATERIAAL EERST.

Het nieuwe gebouw van Fabrimetal vormt samen met het C3A-gebouw (zie kaderstuk) de enige bezetting in het industriepark van de Tramstraat. Voorlopig althans. Men is immers volop bezig met de bouw van een nieuw onderkomen voor Neckermann Reizen (niet te verwarren met het postorderbedrijf uit het kaderstuk). Verder zal Barco Graphics weldra het lijstje van bewoners van het researchpark aanvullen.

Toch valt het Fabrimetal-pand niet alleen op door het gebrek aan andere gebouwen. De architektuur, het pand is ontworpen door Jacques Voncke van Groep Varendonck, is tegelijk verscheiden en doordacht. De architekt gebruikte bewust heel wat materialen uit de metaalsektor in zijn ontwerp. “Dat was ook duidelijk de bedoeling, ” benadrukt Wilson De Pril, direkteur van Fabrimetal Oost- en West-Vlaanderen. “Het gebouw moet een visitekaartje zijn voor onze sektor. Bovendien stonden we erop dat het om een hedendaags pand zou gaan dat toch meer dan één generatie mee kon gaan. “

“Dat was ook ons uitgangspunt bij de keuze van de architekt. Wij wilden een ontwerper die het kreatieve kon verzoenen met het praktische en het financiële aspekt. Verschillende van de aangezochte architekten luisterden niet naar deze vraag. Jacques Voncke verenigde echter beide elementen op een schitterende manier. “

Het geheel omvat twee tegengestelde vormen die in elkaar ingebed liggen. Het L-vormige pand herbergt de bureaus, terwijl het ronde gedeelte met het auditorium het publieke gedeelte huisvest. Het ronde gedeelte heeft de vorm van een soort pakketboot. De benedenverdieping van het L-gebouw is voorbehouden aan de receptie en de klantgebonden diensten van de Orbid-groep. Deze dienstengroep is ontstaan vanuit Fabrimetal en biedt diverse services aan, gaande van informatietechnologie over personeelsmanagement tot een kinderbijslagfonds.

“Vaak diensten die mensen van buitenaf over de vloer krijgen en dus gemakkelijk bereikbaar moeten blijven, ” legt De Pril uit. De bureauruimten kunnen na de werkuren via een veiligheidssysteem afgesloten worden. Op die manier kan ook ‘s avonds of tijdens de weekends het auditorium door mensen van buiten het bedrijf gebruikt worden voor lezingen en symposia.

Ook op andere plaatsen in het pand zijn de verwijzingen naar de metaalverwerkende nijverheid duidelijk. De glazen straat, die de verbinding vormt tussen beide volumes, heeft een stalen gebinte. Een heuse tram, net naast het kantoor van De Pril, kan dienst doen als wachtkamer. Een verbindingsgang geeft de bezoeker de indruk in een onderzeeër te wandelen, en het plafond van zowel het auditorium als het computercentrum zijn uit metaal vervaardigd.

“We waren vooral gewonnen voor de manier van werken van architekt Voncke, ” verduidelijkt De Pril. “Hij bestudeerde eerst de werking en de plaats van de verschillende diensten voor hij de eigenlijke architektuur uitwerkte. “

CIRCUSTRUUKS.

Een heel eind verder, haast in het volle centrum van de stad, bevindt zich een gebouw met de naam het “Circus”. Het pand werd in 1894 opgetrokken op de hoek van de Lammerstraat, de Sint-Pietersnieuwstraat en de Korianderstraat. In 1920 brandde het geheel af, om twee jaar later opnieuw opgebouwd te worden, ditmaal in beton. De laatste circusvoorstelling vond er in 1944 plaats. Vanaf toen, tot het einde van de jaren ’70, zou Ghislain Mahy er garage houden. Een uit de hand gelopen hobby zorgde ervoor dat Mahy in het Circus doorheen de jaren een unieke verzameling oldtimers uitbouwde. Volgens insiders de grootste kollektie ter wereld.

Nu het gebouw recent verkocht werd (om precies te zijn op 16 mei jongstleden), moeten de wagens zo snel mogelijk het pand verlaten. Maar niemand (het ontbreekt zelfs het Gentse stadsbestuur aan de nodige fierheid om in te grijpen) toont zelfs maar de minste interesse voor de kollektie.

Wat zal er met het Circus gebeuren ? Een vraag waar niemand voorlopig het precieze antwoord op kent. Architekt Dirk Bontinck (de man van het Urbis-complex op het Gentse Zuid) werkte de voorbije jaren samen met Mia Schepens al een aantal plannen uit voor het Circus. Nu het pand verkocht werd aan een consortium rond Schepens blijven naar verluidt alle denkpistes open over een nieuwe bestemming.

Er de diensten van justitie in onderbrengen, is één optie. Maar Bontinck ziet ook nog andere mogelijkheden. Jeugdboetieks naar Amerikaans model zouden volgens hem ook in het Circus kunnen passen. “Vergeet niet dat het Circus zich in een studentenbuurt bevindt, ” argumenteert hij. “Al denken we door de ligging van het pand tussen de Vooruit en de Minardschouwburg ook aan een kultuurtempel. “

Hoe dan ook : nu de verkoop een feit is, rest nog een half jaar voor de werken kunnen beginnen. Bontinck schat dat het projekt, wat het ook moge worden, binnen twee jaar zal voltooid zijn. Eigenaardig toch : men spreekt reeds over een einddatum van de werken, nog voor de definitieve bestemming vaststaat.

Vaststaat naar verluidt dat het ronde atrium op het gelijkvloers, net als nu, zal openblijven tot aan het dak. Op de verschillende verdiepingen kunnen rond dit centrale atrium polyvalente zalen komen, kantoren of winkelruimten. Vaststaat voor Bontinck ook, ongeacht de bestemming voor de rest van het pand, dat er op de hoogste verdieping een restaurant komt met uitzicht over de hele stad.

VOOR EN TEGEN.

Nemen de diensten van Justitie een onderkomen in het Circus, dan worden het gelijkvloers en de twee ondergrondse verdiepingen (let wel : -2 langs de Lammerstraat is eigenlijk gelijkvloers langs de Plattenberg) polyvalente zalen. Langs de officiële ingang aan de Lammerstraat komt dan een kleine nieuwbouw. In tegenstelling tot de huidige toestand zou dan de cirkel rond de koepel volledig afgemaakt worden. Daar zal plaats zijn voor kantoren en landschapsburelen. Ook de bekleding van de koepel wordt vernieuwd.

Lang niet iedereen is echter tevreden met de toewijzing van de renovatie van het Circus aan Bontinck, en met de hele huidige gang van zaken in de Gentse vastgoedwereld. Jan Bruggemans, docent aan het Hoger Architektuurinstituut Sint-Lukas in Brussel, steekt zijn ongenoegen niet onder stoelen of banken. “De bestemming van een groot projekt wordt in Gent (al is dat ook elders zeer vaak het geval) te veel bepaald door de investeerders. Dat kan toch niet. Bij heel wat projekten vertrekt men van de materialen, of van één enkele invulling van een gedeelte van een pand, en niet van een idee en een koncept. “

“Vanuit zijn kennis van de materie moet de architekt aan de opdrachtgever ‘ja’ en ‘neen’ kunnen zeggen. Van deze deontologisch korrekte houding valt bij Bontinck niets te bespeuren. Kreativiteit en originaliteit moeten in dergelijke dossiers een sleutelrol spelen. Hetgeen bij Bontinck niet het geval is. En toch haalt precies die man diverse grote projekten in het Gentse binnen. Ik begrijp niet dat de stad Gent niet werkt met meer integere mensen. In de vastgoedwereld komen we steeds tot dezelfde konklusie : als geld de bepalende faktor wordt, is er geen sprake meer van architektuur en deontologie. “

Lieven De Bondt

FABRIMETAL De gebruikte materialen verwijzen naar de aktiviteit van de groep.