Professor zonder blad voor de mond

Alain Mouton

09-03-2006, 00:00 Bijgewerkt op: 20-07-2022, 07:50

Het is een oude droom van tal van Vlaamse intellectuelen, bedrijfsleiders en zelfs een aantal politici: een denktank oprichten naar analogie van Amerikaanse voorbeelden zoals The Heritage Foundation of het Cato Institute. Zulke instellingen beschikken over aanzienlijke privéfondsen en kunnen – grotendeels los van (partij)politieke invloed – onderzoekswerk verrichten.

Professionele denktanks zijn in Europa zeldzaam. Rond de Europese instellingen bewegen er zich een paar, maar daarmee hebben we het ook gehad. Op maandag 13 maart houdt ook Vlaanderen echter zo’n onafhankelijke denktank boven de doopvont: Itinera Institute krijgt een vzw-statuut en zal worden geleid door Marc De Vos, professor arbeidsrecht aan de universiteit Gent en de VUB.

De Vos kruipt geregeld in de pen om ongezouten standpunten te ventileren over sociaal-economische thema’s. Itinera Institute moet, naar het model van de Amerikaanse denktanks, vooral op dat terrein onderzoekswerk verrichten. Het kan daarvoor rekenen op middelen die vanuit de privésector worden aangebracht. Een van de ‘sponsors’ is Bart Verhaeghe van het vastgoedbedrijf Eurinpro.

“Itinera oprichten was zoals een bedrijf uit de grond stampen,” zegt De Vos. “Ik ben er wekenlang bijna fulltime mee bezig geweest, en dat betekende soms ook zeer korte nachten. De omstandigheden zijn gunstig voor zo’n project. We beschikken over privémiddelen die worden aangebracht op een ogenblik dat veel ondernemers en managers verder kijken dan hun achtertuin en het belang van diepgravende analyses onderkennen.”

Even zag het ernaar uit dat Itinera te sterk in het vaarwater van de VLD zou terechtkomen (VLD-voorzitter Bart Somers was het initiatief zeer genegen), maar dat blijkt uiteindelijk niet het geval te zijn.

Met Itinera maakt De Vos eigenlijk een oude droom waar. Hij beklaagde zich de voorbije jaren herhaaldelijk over de schraalheid van het economische en politieke debat. Om de discussie rond een aantal dossiers aan te zwengelen, publiceerde hij geregeld vrije tribunes over actuele thema’s zoals het Generatiepact, De Bolkesteinrichtlijn, de antidiscriminatiewetgeving maar ook de toetreding van Turkije tot de Europese Unie.

De Vos heeft niets van een ivorentorenprofessor. Hij beperkt zich niet tot het vakdomein waarin hij gespecialiseerd is: het arbeidsrecht. Al zou niemand het hem kwalijk nemen als hij dat wél zou doen. Collega’s zijn het erover eens: de hoogleraar is een briljante academicus en een topspecialist in zijn vakgebied. Het cv van de nog altijd maar 35-jarige De Vos oogt bijzonder fraai.

De alumnus van de Universiteit Gent, ULB en Harvard promoveerde in 2001 tot doctor in de rechten met een proefschrift over loon naar Belgisch arbeidsovereenkomstenrecht. Marc De Vos zou het zich gemakkelijk hebben kunnen veroorloven voor zichzelf een rustig carrièreverloop als hoogleraar uit te stippelen. Dat deed hij niet, want hij houdt te veel van het publieke debat. Hij doceert natuurlijk nog altijd arbeidsrecht in Gent en Brussel, is advocaat bij het Brusselse kantoor Lontings & Partners maar wil tegelijk zoveel mogelijk de impact van dat arbeidsrecht op de samenleving onder de aandacht van een breder publiek brengen.

Zo ergert hij zich al langer dan vandaag aan allerlei wetgevende maatregelen die genomen worden om maatschappelijke problemen af te wentelen op de privésector. Zoals de discussie over de ondervertegenwoordiging van allochtonen op de arbeidsmarkt. Ondernemingen quota’s opleggen heeft volgens De Vos geen zin, want “daarmee verplicht je bedrijven eigenlijk de integratie van allochtonen te realiseren daar waar de overheid tekortschiet.”

Volgens De Vos wordt de toepassing van het antidiscriminatieprincipe in de arbeidsverhoudingen een van de belangrijkste thema’s waarmee bedrijven de komende jaren zullen worden geconfronteerd. Een onderwerp dat hij ook vanuit zijn functie als bestuurslid van de klassiek-liberale denktank Nova Civitas geregeld aankaartte.

Daarmee zijn we terechtgekomen bij wat tot voor een aantal maanden een ander actieterrein van deze Gentenaar was: als overtuigd liberaal stond De Vos begin jaren negentig aan de wieg van Nova Civitas. Deze denkgroep, met als voorzitter de Gentse professor Boudewijn Bouckaert, was een van de vele initiatieven die ontstonden in de slipstream van de politieke vernieuwingsbeweging die de VLD goed tien jaar geleden had ingezet. Nova Civitas groeide uit tot een drukkingsgroep binnen de VLD.

Aanvankelijk een louter Gents fenomeen kende het in Vlaanderen meer en meer aanhang. Nadat hij naar de regio Antwerpen was verhuisd, richtte De Vos samen met Karl Drabbe en Marc Cools (ex-medewerker van Marc Verwilghen) een Antwerpse afdeling op. Behorende tot de rechterzijde van de VLD werden echter pogingen ondernomen om de beweging in het vaarwater van het Vlaams Belang te krijgen. Iets wat een overtuigd liberaal als De Vos – overigens een tegenstander van het cordon sanitaire – met lede ogen moest aanzien. Nova Civitas Antwerpen dreigde ook een Coveliersclubje te worden aangezien Hugo Coveliers en Marc Cools zeer goede vrienden waren. Toen er sprake van was om Ward Beysen als bestuurslid binnen te halen, liet De Vos een duidelijk “njet” horen.

Hij voelde zich steeds minder thuis bij zijn geesteskind, nam ontslag en zocht andere, interessantere kanalen om intellectueel bezig te blijven. Itinera moet zo’n kanaal worden. “Maar het zou fout zijn Itinera te zien als een verlengstuk van wat ik vroeger deed,” beklemtoont De Vos. “Nu is het de bedoeling dat we over de ideologische grenzen heen onderzoekswerk verrichten. In dat verband ben ik slechts een van de vele mensen die intellectueel voor input zullen zorgen.”