productiegedreven ondernemingen volstaan niet meer

Herman Van de Velde leidt de lingeriegroep Van de Velde. Hij wil dat ons land zich bevrijdt uit zijn knellende korset. “We moeten onze verantwoordelijkheid niet ontlopen.”

Beste politici, om te beginnen wil ik jullie proficiat wensen met de beslissing om op een kiezerslijst te staan. Ik behoor niet tot de mensen die aan de kant staan en op een goedkope manier kritiek geven. Ik ga ervan uit dat jullie met de beste bedoelingen op de kieslijst staan en ik heb oprecht respect voor jullie engagement om onze samenleving vorm te geven. Ik ben wel een beetje ontgoocheld over de resultaten van de jongste jaren en houd mijn hart vast voor wat komen zal.

Ik word ook een beetje triest van alle opgeklopte praat en van de agressiviteit in de campagnes. Ik geloof immers niet in het conflictmodel, ik geloof niet in een model dat gebaseerd is op macht of ervan uitgaat dat de sterkste wel overwint. Spijtig genoeg is dit het model dat meer en meer op de voorgrond treedt. Met name: Walen versus Vlamingen, partijen van de meerderheid versus oppositie, vakbonden versus patroons, jongeren versus ouderen. Hoewel Darwin ons heeft ingeprent dat de evolutie gebeurde op basis van het principe the survival of the fittest geloof ik dat de menselijke beschaving en vooruitgang evenzeer gebaseerd is op samenwerkingsverbanden, vertrouwen en tolerantie.

Als wij onze welvaart en ons welzijn voor de komende generaties willen veiligstellen, hebben wij als ondernemers, politici en burgers een gezamenlijke verantwoordelijkheid:

1 Politici moeten zorgen voor een goed bestuur en een klimaat creëren waar ondernemingszin kan gedijen en gestimuleerd wordt. Studies bewijzen dat economische voorspoed sterk gecorreleerd is met de aanwezigheid van een bedrijfsvriendelijke omgeving. In mijn ogen betekent dat zeker geen afwezige overheid. De overheid heeft beslist een belangrijke regulerende taak. De ideaaltypische markt bestaat niet. Die markt is immers gebaseerd op zuiver rationele individuen die over perfecte informatie beschikken en onbeperkt ‘verziend’ zijn, dat wil zeggen dat ze bij hun beslissingen ook alle mogelijke toekomstige consequenties afwegen. In de praktijk wordt daar nooit aan voldaan en daarom moet de overheid tussenbeide komen. Een goed functionerend rechtssysteem, controle van marktmacht, uitbouw van een gedegen infrastructuur, verstrekker van gezondheids-zorg en de organisatie van een performant onderwijssysteem behoren tot de kerntaken van de overheid. Maar laat de overheid de boutade van Adam Smith voor ogen houden: good government is essential. The role of government is to be a humble and honest servant.

Dit betekent ook dat bestuur op een efficiënte manier moet gebeuren. Dankzij de vooruitgang van de technologie heeft het bedrijfsleven in de afgelopen decennia een gigantische productiviteitsgroei gerealiseerd. Zo’n productiviteitsgroei moet toch ook mogelijk zijn bij de overheid. Hoe bestaat het dat wij vandaag met meer ambtenaren werken dan vroeger? Tot wat dient al de beschikbare technologie als ze niet leidt tot productiviteitsverbetering?

Ik was vorige week in Sjanghai en heb kunnen constateren dat een schare van politici het nodig vond om zich daar te vertonen. Ik hoop dat ze meer hebben gedaan dan zich te vergapen aan de kermis van de Expo, maar de kans hebben gegrepen om het ontwikkelingswonder van Sjanghai te leren begrijpen. Ik raad al onze politici die de reis nog moeten maken, aan om een bezoek te brengen aan het Urban Planning Museum. Dat museum toont op een schitterende wijze de geschiedenis van de ontwikkeling van Sjanghai. De recente ontwikkeling loopt amper 25 jaar maar in die tijd is Sjanghai uitgegroeid tot een wereldmetropool. Deze ongeziene ontwikkeling is het resultaat van een duidelijke visie, de wil om te groeien en de kracht om te implementeren. In de tijd dat onze politici palaveren over de Lange Wapper hebben de Chinezen in Sjanghai een nieuwe diepzeehaven bedacht en gerealiseerd, een brug van 40 kilometer gebouwd die deze nieuwe haven verbindt met het vasteland en een nieuwe stad ontwikkeld. Ik raad onze politici ook aan de limousines achterwege te laten en de metro te nemen. Ze zullen kunnen constateren dat Sjanghai over een supermoderne metro beschikt, die u snel naar alle delen van de stad brengt. Zelfs voor Europeanen die Chinees-onkundig zijn, is alle informatie in het Engels aangebracht. Wat een openheid tegenover de buitenwereld!

Ik koester onze democratie maar heb de indruk dat ze remmend werkt voor de realisatie van grootschalige en meerjarige projecten. Politici kijken naar de volgende verkiezing en worden daarop afgerekend. Misschien moeten we toch eens nadenken over het opzetten van structuren en systemen die bemand worden door experts die zulke projecten in goede banen leiden en niet afhankelijk zijn van wispelturige politici die slechts naar de volgende verkiezing kijken. Als wij in de toekomst een welvarende regio willen blijven, hebben we een langetermijnvisie nodig. Net zoals Sjanghai beschikken wij over ongelooflijke troeven: wij hebben een unieke ligging, een rijk en groot hinterland en een dynamische en goed opgeleide bevolking. Alstublieft politici, doe er iets mee zodat onze welvaart behouden kan blijven voor onze kinderen en kleinkinderen.

2 Als ondernemers moeten wij onze verantwoordelijkheden niet ontlopen. Wij moeten beseffen dat de productiegedreven ondernemingen van de vorige generatie, die weliswaar immense welvaart hebben gecreëerd, niet meer volstaan voor de creatie van toekomstige welvaart.

We zijn veroordeeld om onze bedrijven uit te bouwen tot innovatiegedreven omgevingen die offensief gebruikmaken van de opportuniteiten van de globalisering. Ik zie geen toekomst meer voor gestandaardiseerde productie in West-Europa maar ik geloof wel in een West-Europese productie die ten dienste staat van onderzoek en ontwikkeling. Dit vraagt een ingrijpende mentaliteitsverandering. Productiegedreven bedrijven van het verleden zijn op een tayloristische manier georganiseerd. Alles is nauwkeurig voorgeschreven en het management bewaakt of de regels rigoureus worden toegepast. In zo’n systeem worden de werknemers gedegradeerd tot loutere uitvoerders. Specialisatie en repetitieve jobs kenmerken dit systeem. Innovatief gedreven ondernemingen daarentegen maken gebruik van de talenten van alle werknemers. Geen autoritair en controlerend management maar eerder een stimulerend en enthousiasmerend management dat het beste uit alle werknemers haalt. Een management dat vertrouwen heeft in de talenten van zijn werknemers.

Zo’n industrieel-innovatieve omgeving vereist hoogopgeleide werknemers. De industrie is zeer afhankelijk van kennis, en meer nog van technische en technologische kennis. In die optiek moeten wij ons uitstekende onderwijssysteem koesteren en er zelfs nog meer in durven te investeren. Besparen op onderwijs is uit den boze, het efficiënter maken een opdracht. Ook de samenwerking met industriële scholen en universiteiten moet meer gestimuleerd worden want innovatie vindt dikwijls zijn oorsprong in universitair onderzoek.

3 Ten slotte hebben ook de burgers een verantwoordelijkheid. Eerst en vooral moeten zij beseffen dat de verzorgingsstaat is opgebouwd door hard werken. Onze westerse samenleving is tot bloei gekomen door een prestatiemoraal met enkele simpele regels. Dat iedereen verantwoordelijk is voor het eigen geluk. Dat hard werken tot succes leidt. Dat je, om iets te bereiken, afstand moet doen van onmiddellijke behoeftebevrediging. In de huidige rechtencultuur worden die regels meer en meer uit het oog verloren. Mensen verwachten dat de overheid onmiddellijk bijspringt als het hen even niet meezit in hun zoektocht naar geluk. Het kleinste probleem, het minste risico wordt doorgeschoven naar de overheid.

Spijtig genoeg leven wij vandaag ook in een overheersende cultuur van competitie, eigenbelang, confrontatie en achterdocht. Nochtans is een cultuur van vertrouwen en tolerantie essentieel voor de goede werking van een maatschappij. In haar interessante boek Wereldrijk voor een dag poneert de auteur Amy Chua de stelling dat de grootste beschavingen uit de geschiedenis een cultuur van tolerantie hanteerden. Meer nog dat zo’n tolerantie waarschijnlijk een essentieel element was van hun succes. Het Romeinse Rijk, het Nederlandse wereldrijk in de zeventiende eeuw en de Amerikaanse hypermacht van de twintigste eeuw worden onder andere beschreven als voorbeeld van deze stelling.

Wij zijn vandaag geen tolerante samenleving, wij zijn vandaag geen samenleving die vertrouwen als basiswaarde poneert. Integendeel. Uit een recente studie blijkt dat de Belg steeds minder vertrouwen heeft in de verschillende beroepsgroepen. De vertrouwensbarometer van marktonderzoeksbureau GfK Custom Research heeft nog nooit zo laag gestaan. Nochtans hebben wij nood aan een cultuur die tolerantie, vertrouwen en samenwerking als basiswaarden propageert. Deze basiswaarden moeten vormgegeven worden door instituties zoals het gezin, het onderwijs, de media, de sportverenigingen, de overheidsinstellingen. Iedere institutie afzonderlijk kan geen cultuuromslag induceren, enkel een gezamenlijke positieve houding tegenover deze basiswaarden kan effect hebben.

Ik koester onze democratie, maar heb de indruk dat ze remmend werkt voor de realisatie van grootschalige en meerjarige projecten.

Herman van

de veldeWe zijn veroordeeld om onze bedrijven uit te bouwen tot innovatiegedreven omgevingen.

Herman van de veldeEen cultuur van vertrouwen en tolerantie is essentieel voor de goede werking van een maatschappij.

Herman van de velde