Als het meezit, is dit mijn laatste column met Donald Trump als president van de Verenigde Staten. In normale tijden zou Trump geen verkiezingsnederlaag maar een verkiezingsafgang te wachten staan. Hij staat voor economische voorspoed en legt een economische ramp voor. Hij staat voor een handelsoorlog met China en laat een historisch handelstekort na. Hij staat voor weerstand tegen immigratie in een coronawereld zonder immigranten. Hij staat voor de kunst van de deal en verbrandde alle diplomatieke bruggen, met uitzondering van die naar Israël. Hij staat voor de grote schoonmaak in Washington en organiseerde een grote ramp met zijn corona-ontkenning.
Terwijl de vorm veel zal verbeteren, zal de inhoud onder president Biden weinig veranderen.
Maar dit zijn geen normale tijden. De Amerikaanse samenleving is bezeten door een acute polarisatie en Trump kan als geen ander verdeeldheid zaaien en oogsten. Zijn aanhang is hondstrouw. De verkiezingsuitslag valt of staat met een klein aandeel zwevende kiezers in enkele bepalende staten. In 2016 had Trump nog het voordeel van de twijfel. In 2020 heeft hij het nadeel van zijn toxische erfenis. Wellicht volstaat dat voor de nederlaag, maar de gedesillusioneerde Amerikaanse kiezer moet dan wel echt gaan stemmen. Voor een 77-jarige Washington-veteraan die weinig meer is dan de anti-Trump.
Onder president Biden zou de stijl van de Amerikaanse politiek ongetwijfeld verbeteren. Verwacht u aan een charmeoffensief à la Obama na Bush. Joe Biden is ook verknocht aan de Atlantische relatie tussen Europa en de Verenigde Staten. Hij zal de NAVO nooit op de schop laten gaan. Hij zal zich bij de wereldwijde strijd tegen de klimaatopwarming scharen en de non-proliferatie van kernwapens nieuw leven inblazen. Maar terwijl de vorm veel zal verbeteren, zal de inhoud weinig veranderen.
De periode van globalisering na de val van het communisme is voor Amerika definitief voorbij. De politieke polarisatie is intussen geopolitiek. Daarvoor is China minstens even verantwoordelijk. China wijkt geen duimbreed af van zijn agenda voor economische ontwikkeling die de rest van de wereld reduceert tot een wingewest of een leverancier van talent, kennis of grondstoffen. Die ontwikkeling heeft het stadium van strategische concurrentie bereikt. Amerika moet en zal zijn technologische en industriële suprematie heruitvinden. Dat kan alleen door meer economisch nationalisme.
Als China Hongkong inpalmt, de Zuid-Chinese Zee militariseert, de Oeigoeren onderdrukt, landen intimideert en de intolerantie tegen regimekritiek opdrijft, kunnen de Verenigde Staten niets anders dan op hun strepen staan. Als China met grootschalige planning, subsidiëring en oneerlijke handel bedrijfskampioenen kweekt die als verlengstukken van de Communistische Partij op verovering trekken, kunnen de Verenigde Staten niet anders dan muren optrekken en eigen kampioenen kweken.
Ook onder Biden zal de Amerikaanse democratie verzuipen in een cultuuroorlog, etnische spanningen, ideologische dogma’s en binnenlandse verdeeldheid. Donald Trump heeft de Republikeinse partij naar zijn beeld en gelijkenis herschapen. Wie in het Witte Huis woont, is vaak minder belangrijk dan de meerderheid in de Senaat. En zelfs als de Democraten het hele parlement veroveren, dan is er nog de politieke verdeeldheid tussen de Amerikaanse staten.
Biden moet eerst en vooral de binnenlandse economie en werkgelegenheid herstellen. Trump had hetzelfde doel, maar geloofde in belastingverlagingen, deregulering en bedrijfsinvesteringen. Biden zal meer de overheid mobiliseren. De grote vraag is of de Verenigde Staten en de Europese Unie elkaar daarin vinden. Dat vergt een entente die veel dieper gaat dan handel, en ook geopolitiek, technologie, het internet en de nationale veiligheid verbindt. De lat ligt hoog, wellicht te hoog.
De auteur is decaan aan de Macquarie University in Sydney en visiting fellow bij de denktank Itinera. @devosmarc
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier