Praga Khan is jonge Vlaamse export

Cultuur: handel of economie? Cultuur is vooral gemengd, tweeslachtig en, indien goed bedacht, een creatie om bij te huiveren. Laat de cultuur vrij. De Unesco volgde de klaagzang over de ‘exception culturelle’. Over de navels van de Parijse mandarijnen.

Reacties: frans.crols@trends.be De auteur is directeur van Trends.

De Unesco is een plechtige volkerenbondmachine. Hoge pieten van alle landen discussiëren er eindeloos en oeverloos, tot op het intens zeurderige toe, over kwesties als: is cultuur puur en edel en dus te proper voor handel en economie, of mag cultuur een economische dimensie hebben, of uitsluitend een economische dimensie? In de ene hoek van de boksring staat Parijs (cultuur is puur, is bedreigd door de Yankees en dus mag er overheidsgeld tegenaan gegooid worden) en in de andere hoek van de ring staat Hollywood (wij maken films voor de massa en die massa woont vandaag overal). De Unesco koos in de voorbije dagen voor de Franse visie, dus cultuur – maar dat wist u al – is én cultuur én economie én laat de subsidiecenten rollen.

Saddam houdt van Sinatra. Wat is boven en achter de Unesco-bevraging de werkelijkheid? Stampende klanken uit Vlaanderen kunt u vandaag horen in de disco’s van New York, Tokio, Antwerpen, Rotterdam, Berlijn, Rio de Janeiro en Namen. De muziekgroep Praga Khan, met Maurice Engelen als prima donna, is pure Vlaamse creatie en Vlaamse uitvoer. Rond Praga Khan draaien componisten, tekstschrijvers, muzikanten, managers, zangers, achtergrondkoortjes, informatici voor de elektronische klanken, bedienden en podiumbouwers. Praga Khan maakt meer omzet dan veel Vlaamse KMO’s die hout, metaal, plastic, melk, papier verwerken. Internationaal is de snelst groeiende business de preteconomie, met haar motto dat de kids begrijpen: “All I wanna do is have some fun”. De kids zijn Vlamingen van nu en de toekomst. Ethisch is misschien anders, esthetisch is misschien anders, flink is misschien anders, maar de werkelijkheid heeft haar rechten. En oeioeioei, Praga Khan zingt in het Engels en houdt niet van Het Loze Vissertje van Armand Preudhomme. Elke cultuur is hybride en slorpt vandaag technieken, impressies, modes op van over de hele wereld. Saddam Hoessein, de beul van Bagdad, selecteerde My Way van Frank Sinatra als themasong voor zijn 54ste verjaardag. Duitsland en Frankrijk zijn meer gelijk dan honderd jaar geleden en in 2105 zal dat nog sterker de zaak zijn dan in 2005. Enkel in een geglobaliseerde cultuur kunt u negentiende-eeuwse Japanse prenten verzamelen, luisteren naar muziek van pygmeeënstammen, de Trinidadse auteur V.S. Naipaul lezen en eventueel lachen met de knullige grappen van de Canadese filmkomiek Jim Carrey.

Is het echter zo dat Hollywood de smaak domineert van de zes miljard wereldburgers en dus ook de smaak van de zes miljoen burgers aan Schelde, IJzer en Maas? Ook neen. In de Vlaamse bioscopen kon u kijken naar Dogville, een geniale film van Lars von Trier. Hij is Deen en de grondlegger van het manifest van de visionaire Dogma-groep. Von Trier kaapt internationale prijzen en waardering weg voor zijn films Idiotern, Breaking the Waves, Dancer in the Dark en Dogville. U kon kijken naar Any Way the Wind Blows van Tom Barman, de bandleider van de Vlaamse groep dEUS en filmer van een vlotte story met Antwerpse scènes in de stijl van Robert Altman. U kon kijken naar De Zaak Alzheimer van Eric Van Looy op basis van een boek van Jef Geeraerts, een kaskraker. Wat bewijzen Lars von Trier, Tom Barman en Eric Van Looy? Dat de wereld van nu een mozaïek wordt waarin de Nieuwe Wereld en de Oude Wereld samen cultuur creëren.

Star Wars en X-Files. filmtechniek is van oorsprong Europees en tot aan de stomme film was de Europese productie groter dan de Amerikaanse. Hollywood maakt succesfilms die gebaseerd zijn op actie en verhalen. Actie en verhalen zijn exporteerbaar, gesofisticeerde dialoogfilms zijn dat moeilijk, dus de overheersing van Hollywood speelt zich af in de wereld van Star Wars en de X-Files, niet in de wereld van het ge-nuanceerdere pelliculeproduct. India steekt de Amerikanen en de Euro- peanen naar de kroon wat het aantal regisseurs, producers, filmmaatschappijen, prenten, vedetten aangaat. Ook Brazilië, Hongkong, China, Iran en Taiwan exporteren vandaag kwalitatieve films. Afrikaanse rolprenten kunt u bijvoorbeeld bekijken op een gespecialiseerd filmfestival in Turnhout.

Door de globalisering verandert de cultuur in een straf tempo. Deze omwenteling breekt zekerheden af en brengt nieuwe zekerheden aan. Of we jeremiëren of niet jeremiëren, we zullen dingen die we hoog achten verliezen, we zullen nieuwe dingen die we nog niet kennen en die aanspoelen leren hoog te achten en vervlaamsen of minstens mee-creëren. Dingen sneuvelen, dingen ontbloeien. Cultuur is synoniem van dynamiek en de mandarijnen van Parijs zullen dat moeten accepteren.

Frans Crols

Wij zullen dingen verliezen die wij hoog achten en dingen winnen die wij zullen leren hoog te achten. Cultuur is dynamiek.