Portret van de grootste economische Belg (een boek voor 21 juli)

Geerdt Magiels portretteert de Kempense dokter-wetenschapper-ondernemer Paul Janssen (1926-2003), eind juni nog postuum verkozen tot de Economische Trends-setter van België. Een hulde die past bij de nationale feestdag 21 juli.

Geerdt Magiels (i.s.m. Joos Horsten), Paul Janssen – Pionier in farma & in China. Houtekiet, 279 blz., 19,95 euro.

Verbijsterend toch hoe armzalig en weinig wetenschappelijk de geneeskunde en de farmacie zo’n zestig jaar geleden nog waren. Die indruk dringt zich sterk op tijdens de proloog van Paul Janssen – Pionier in farma & in China, het nieuwe boek van bioloog en wetenschapsfilosoof Geerdt Magiels. Paul Janssen groeide op in Turnhout tijdens het interbellum. In 1938 zette zijn vader een punt achter zijn huisartsenpraktijk om zich volledig te wijden aan de handel in medicijnen. Hij zorgde voor de distributie van farmaceutische producten van de Hongaar Richter in België en verkocht ook wel preparaten van eigen makelij. Korte tijd later leerde zoon Paul, die geneeskunde en chemie studeerde, de producten van toenmalige farma- giganten als Roche en Organon beter kennen. Prompt klaagde hij bij vader dat de producten van Richter-Janssen niet bijster veel voorstelden naast de waar van de concerns. Waarom kwam Paul dan zelf niet met iets beters, zo snoerde vader hem de mond. Voorlopig althans.

Na verdere studies in de VS, wilde Paul Janssen in België een onafhankelijk laboratorium uit de grond stampen. Het onderzoek wilde hij instandhouden met de opbrengsten van de onderzoeksresultaten. “Hij wilde zo snel mogelijk actieve scheikundige verbindingen maken waarvoor hij een patent kon krijgen. Die stoffen zou hij dan in licentie kunnen geven aan farmaceutische bedrijven, zodat hij met die opbrengsten verder onderzoek kon financieren.”

Met zo’n 5000 euro (huidige waarde) die zijn vader hem voorschoot, zette hij zijn eerste proeven op. De rest lijkt wel een bedrijfssprookje, al wijzen critici er fijntjes op dat Paul Janssen zijn groeibedrijf al vrij vlug, in 1961, onder de vleugels van het Amerikaanse Johnson & Johnson onderbracht. Of was dat een even noodzakelijke als geniale zet? Merkt Magiels op: “Twintig jaar later zou Paul Janssen met een grote foto in Fortune staan met de vraag of het bedrijf niet moest worden omgedoopt in Johnson & Johnson & Janssen, niet het minst omdat men schatte dat Janssen alleen al zorgde voor 20 % van de nettowinst van J&J.”

In de jaren tachtig speelde Paul Janssen alweer een pioniersrol, toen als architect van een joint venture in China. Joos Horsten, die meewerkte aan het boek, doorstond er met zijn team benarde tijden. De belevenissen in China vormden ook de aanleiding tot het boek. Kort voor zijn dood, eind 2003, vroeg Paul Janssen Geerdt Magiels om het ontstaan van de joint ventures in China op te tekenen. De auteur vervlocht dat relaas met een bondige biografie van de stichter en een terugblik op de farmaceutische evolutie van de voorbije zestig jaar. Dat levert veel informatie op, die jammer genoeg niet altijd even toegankelijk verwerkt werd. Dit is niet de allesomvattende biografie van Paul Janssen en zijn bedrijf geworden, wel een interessante opstap daartoe.

Luc De Decker