POLITIEKE LOOPBANEN. OMHOOG VALLEN. Ambities en korruptie

The lives of all politicians, unless cut short in mid career, end in failure. Dit citaat van Enoch Powell hoewel een mede-konservatief en zoals men zal vermoeden zelf een politieke mislukkeling zal Paul Vanden Boeynants wel onbekend zijn, maar ik draag het toch aan hem op.

Hoe goed stond de politieke loopbaan van VdB er niet voor toen ze halfweg was, dit wil zeggen in de jaren zestig, toen hij eerste minister was van een geel-blauwe koalitie waarin ook de Vlaamse liberalen het beter stelden dan ooit tevoren of daarna. Hoe goed stond trouwens het land er niet voor, na de mislukking eind 1960 van de grote stakingsbeweging van André Renard in Luik en elders.

Het land (men kon die term toen nog gebruiken zonder meer) stond voor nog ongekende welvaart, waarbij het zwaartepunt zich ook kultureel en politiek naar het noorden verplaatste. Vanden Boeynants was één van de nogal vele niet-Vlaamse politici die dit duidelijk zagen ; hij verbaasde er zich wel eens over dat zoveel Vlamingen, ook vooraanstaanden, dat niet zagen en gecomplexeerd-defensief de federalistische toer op gingen.

Hijzelf was pro-Vlaams zoals hij rechts was nogal vaag, zodat veeleer de term populistisch van toepassing was, maar dan toch bestemd. En hoewel grondig verfranst op het Collège Saint-Michel, was de jonge Brusselaar van Vlaamse afkomst zeker geen franskiljon. Tot het laatste zorgde hij voor een ernstige en niet enkel schijnbare Vlaamse aanwezigheid aan de top van het Brusselse stadsbestuur.

AMBITIES.

De wijsheid van Enoch Powell kan ook gestaafd worden met voor de hand liggende voorbeelden van andere bewindvoerders. Hoeveel beter zou Wilfried Martens, en overigens ook het land, het niet stellen indien hij zijn carrière als eerste minister in 1987 beëindigd had in plaats van haar voort te zetten, overheerst door het staatshoofd, zoals Manu Ruys het dezer dagen zo duidelijk vaststelde ? Een vroege dood heeft koning Baudouin althans de ervaring bespaard van het verval en de achteruitgang sedertdien.

De huidige topfiguren vertonen niet het minste teken van een voornemen om af te zien van de tweede helft van hun loopbaan. Dat was zeker niet het geval bij Jean-Luc Dehaene, met zijn mislukte “vlucht naar Europa” die duidelijk alleen het postuleren van een hogere post was en die, alle verhoudingen in acht genomen, een “omhoog vallen” geworden kon zijn.

En met simplistische slogan-zelfzekerheid ging dezer dagen Louis Tobback de tweede helft van zijn loopbaan in, zonder te denken aan enige vergelijking met zijn voorgangers als partijvoorzitter (vooral dan Jos Van Eynde) die zeker in zijn nadeel zou uitvallen.

Men ziet waar ik heen wil : het Belgische politieke peil daalt, soms binnen het leven van dezelfde politicus en soms bij de opvolging van de ene door de andere. Er wordt in België veel “omhoog gevallen” ; de ambities worden snel bekroond.

KORRUPTIE.

De toename van de korruptie, die zoveel de aandacht gaande houdt, is in mijn geest slechts een nevenaspekt van dit mekanisme. De robots zijn ook sluw en doortrapt op andere, zij het dan ook steeds dichter bij de politiek gelegen gebieden. Het ongunstige neveneffekt van de korruptie is de steriele verontwaardiging die zij in gang brengt.

De korruptie is niet de voornaamste trek van Vanden Boeynants, en nog minder de oorzaak van zijn politieke mislukking. De begaafde, krachtige en onverbruikte jongeman kwam terecht in een stad en in een land waarin een aantal mekanismen sedert lang aan het werk was om eigenheden te misvormen en identiteiten te verminken.

Dertig jaar geleden werd de gelegenheid gemist om hieraan een einde te maken, ook door toedoen van degenen in en rond de zogezegde Vlaamse Beweging die hun politieke job niet deden ongetwijfeld omdat zij zelf reeds verminkt waren. Verbale krachtpatserijen zijn evenzeer een aspekt van dit verminkings- en ontbindingsproces als de korruptie ; in de grond gaat het om korruptie in de bredere betekenis van het woord. De ommekeer kan alleen beginnen met een doorzicht en een inzicht waarvan men inderdaad de verspreiding kan vaststellen.

LODE CLAES

Lode Claes is voorzitter van de redaktie-adviesraad.