POLITIEK VERVAL. ALIENATIE EN AVERSIE. Geen keerpunt bereikt

De politieke krisis is voorbij ; niemand had een andere ontknoping (dit wil zeggen géén ontknoping) verwacht. Wie had nu gedacht dat al die overdadige nieuwe instellingen zouden funktioneren, zelfs in een belachelijk kleine aangelegenheid ? Wie had verwacht dat de fameuze Vlaamse reflex efficiënt zou zijn, dit wil zeggen een keerpunt in de ontwikkeling te zien zou geven ? En wie had durven veronderstellen dat dit geleid zou hebben tot een verandering in hetgeen de Vlamingen samenvatten als de strategie van de Walen of juister van de niet-Vlamingen ?

Van een Belgische reflex is zelfs niets te zien geweest, zodat daar althans geen enkele verwachting teleurgesteld kon worden. Dat heeft ook de voornaamste aktor, eerste minister Jean-Luc Dehaene, niet gedaan. Men kan niet om hem heen en men kan dus niet nalaten hem waar te nemen, zelfs indien hijzelf daarvoor niet de nodige inspanningen leverde. De jongste weken geven echter weinig stof om hem opnieuw en vooral anders te beoordelen.

VERGELIJKING.

Ik neem Dehaene als vertrekpunt omwille van zijn specifieke relatie met het land dat hij verpersoonlijkt, of anders gezegd waarvan hij een exponent is. Dat is hij in de ogen van het buitenland ook zonder een sprong naar het voorzitterschap van de Europese Unie, maar het hoe en het waarom ontgaat soms zijn eigen landgenoten (een term die ik ook reeds met enige aarzeling gebruik).

Een vergelijking met enkele voorgangers kan reeds iets aanduiden. Wilfried Martens ligt voor de hand, hoewel die nog in de schaduw stond van een gekroond staatshoofd, wat hier niet meer het geval is. Indien men andere eerste ministers terzijde laat omdat zij de funktie te kortstondig uitoefenden ofwel als persoonlijkheid niet met een symboolwaarde in aanmerking kwamen (Gaston Eyskens uiteraard en Theo Lefèvre), dan valt in deze tweede helft van de eeuw vooral een vergelijking op met Paul Vanden Boeynants en Paul-Henri Spaak.

EFFICIENTIE.

Het is een zeer uiteenlopend gezelschap waarvan ik de kwalitatieve eigenschappen niet beoordeel, om mij te beperken tot één enkele vaststelling : allemaal deden zij bij gelegenheid een beroep op solidariteit en loyauteit, in de eerste plaats deze van het hele land dat het toen nochtans zoveel beter stelde dan onder het eerste-ministerschap van Dehaene. Die doet dat niet ; hij stelt zich tevreden met het steunen op een reputatie van efficiëntie waarmee hij het bijna ook tot voorzitter van de Europese Unie had gebracht.

Hij bespaart ons de retoriek, tenzij dit bij nader toezien toch ook een vorm van retoriek zou zijn. Van het appel wordt afgezien omdat het geen weerklank zou hebben. Er is geen ander type van eerste minister mogelijk dan het type Dehaene, en zoals men weet is ook geen enkele naam in omloop wat op zichzelf een uitzonderlijke situatie is in een funktionerend politiek bestel.

Er is een slijtage aan de gang. Deze weken werd geen keerpunt bereikt, evenmin als de vorige jaren ; zelfs het beeld van de druppel die de emmer doet overlopen, is al opnieuw opgeborgen. Positief zijn er geen vooruitzichten.

UITPUTTING.

Een Vlaamse natievorming is niet begonnen of herbegonnen, en ook de Vlaamse minister-president is meer de emanatie van een politiek verval dan de drager van Vlaanderens toekomst. Wie zich wil troosten, kan dezelfde vaststelling doen voor een Waalse natievorming of voor een Belgische.

Met zekerheid aan de gang is een aliënatie tussen de diverse segmenten. “Ik ervoer dat de Walen de federale staat als een melkkoe beschouwen. (…) De Walen deden niets anders dan de staat oplichten. ” Aan het woord is een vrijwel onbekende, Johny Cornillie, twaalf jaar lang kabinetschef van ministers in de Vlaamse deelregering onder wie ook minister-president Van den Brande.

Cornillie neemt afscheid van de politiek (voor de zaken) met een interview van een hele bladzijde in De Standaard. Daarin staat te lezen wat de politici niet kunnen zeggen, en hun kabinetschef overigens vóór zijn vertrek evenmin.

Dit is dan ook geen oorlogsverklaring, maar een vaststelling die een uiting is van aliënatie en van aversie. Er is geen uitbarsting in het zicht, maar evenmin een onderbreking van het om zich heen grijpend politiek verval, van de uitputting, van de ontbinding.

LODE CLAES

Lode Claes is voorzitter van de redaktie-adviesraad.