Politici en zakkenvullers

De Nederlandse onderzoeksjournalist Joep Dohmen schreef een chronique scandaleuse over europarlementsleden. Ook Belgen liepen in de kijker.

De fractievoorzitters in het Europees parlement hebben 24 uur per dag de beschikking over een dienstauto met chauffeur. Het gebruik moet wel verband houden met het parlementaire werk. Al wordt die regel royaal geïnterpreteerd, ontdekte Joep Dohmen: “De EVP-fractievoorzitter Wilfried Martens laat zich om de paar weken voor zijn ontspanning per parlementslimousine van Brussel naar het Nederlandse Wageningen vervoeren, een sportfiets in de kofferbak. In het aan Wageningen grenzende natuurgebied de Veluwe heeft hij een vast hotelletje aan de bosrand en een fietsparcours. En als Martens wel eens per trein naar Straatsburg reist om daar plenair te vergaderen, blijft de chauffeur met de wagen in België achter en maakt het gezin Martens er gebruik van.”

Na het lezen van het investigative journalism-boek Europese idealisten vergeef je de voormalige Belgische premier zijn limousinemisbruik heel gauw. Zijn vergrijp stelt niet eens veel voor in vergelijking met de zakkenvullerij waarvan het boek uitpuilt. Dohmen heeft het een jaar lang uitgezocht. Hij legt niet alleen de mechanismen bloot, hij noemt ook namen en strooit kwistig met pittige voorbeelen.

UITVAART WORDT VERGADERING.

Toen een Comité van Wijzen in maart dit jaar ernstige tekortkomingen inzake financieel toezicht en politieke burgerzin constateerde bij de Europese Commissie, nam deze collectief ontslag. De EU-commissarissen lieten het niet zover komen dat het Europees parlement hen naar huis zou sturen. Vraag is evenwel of dit parlement dat ook aangedurfd zou hebben. Het financiële gesjoemel en allerhande duistere zaakjes zijn er immers schering en inslag, althans als we het onderzoek van Joep Dohmen mogen geloven. In bepaalde kringen van europarlementariërs en eurocraten is hij alvast persona non grata verklaard.

Dohmen heeft de kleine en grote kanten erop nagevlooid. Hij belicht zowel het banale profitariaat als grove fraude en nepotisme. Soms blijkt de scheidslijn tussen fraude en misbruik dun. Dit merkt hij op in de marge van de begrafenis van de aan een hartinfarct overleden Schotse afgevaardigde Allan Macartney in augustus 1998. Onder meer Jaak Vandemeulebroucke ( VU) vliegt naar Aberdeen om de uitvaart bij te wonen. De reis moet uit eigen portemonnee betaald worden, maar daar vinden de handige europarlementariërs wel wat op. Achteraf wordt een vergadering gemeld, waarvoor met terugwerkende kracht toestemming verleend wordt. “Met de erkenning als officiële vergadering op zak kunnen de vier leden hun kosten vergoed krijgen. Zo houden ze nog geld over aan de begrafenis van hun collega.”

Vandemeulebroucke verschijnt ook op het toneel tijdens Dohmens onderzoek naar de diverse manieren om de verkiezingskassen te spekken. De journalist merkt op dat Herman Verheirstraeten dankzij de steun van onder meer Vandemeulebroucke benoemd werd tot secretaris van de Regenboogfractie, waartoe de Volksunie destijds behoorde. Meldt Dohmen: “Verheirstraeten maakt daarna, op verzoek van Vandemeulebroucke, maandelijks gemiddeld 2730 gulden (50.000 frank) van zijn royale ambtenarensalaris over op een rekening ten behoeve van de herverkiezing van onder meer Vandemeulebroucke.” Volgens Verheirstraeten stortte hij in totaal 4,6 miljoen frank op een rekening van de fractie.

NEEM OMA IN DIENST.

VLD-europarlementslid Willy De Clercq krijgt ook enkele verwijten te incasseren. Volgens Dohmen werkte assistent Leon Peijnenburg een tijdlang in het zwart voor de Gentse politicus. Een rondvraag leerde dat nog geen 20% van de assistenten volgens Belgisch recht legaal werkt in Brussel. Velen verrichten ook hard labeur tegen een hongerloon.

Nochtans strijken de parlementsleden riante bedragen op als secretariaatsvergoeding. Sommigen schuiven die overigens gewoon (al dan niet volledig) door naar (dichte) familieleden. Onder meer de Belgen Leo Tindemans ( CVP) en Gérard Deprez ( PSC) schreven hun eigen kinderen in als medewerker. Sneert Dohmen: “Een europarlementariër kan zijn héle secretariaatstoelage van 250.000 gulden (4,6 miljoen frank) per jaar als salaris en onkostenvergoeding laten uitbetalen aan zijn partner, kind of oma. Geen regel in het parlement die dat verbiedt.”

Het overzicht van Dohmen is niet bepaald van die aard om enthousiasme op te wekken voor de Europese verkiezingen, die in België dit jaar samenvallen met de nationale verkiezingsslag. Met de verplichte opkomst wordt hier op zijn minst de schijn van belangstelling opgehouden. In landen als Nederland wordt gevreesd voor een diepterecord bij de opkomst. Nochtans breekt Dohmen niet alleen af. Hij wijst ook op europarlementariërs die degelijk en kritisch werk leveren. Hij vermeldt zelfs hoe Karel Van Miert ( SP) in 1981 onkostenvergoedingen die hij niet nodig achtte, wilde terugbezorgen. Van Miert heeft meer dan drie jaar strijd moeten voeren om die vergoedingen terug te mogen storten.

Joep Dohmen, Europese idealisten. Sun/Kritak, 256 blz., 690 fr. ISBN 9063037937.

LUC DE DECKER