Polarisatie

Nieuwe regeringen in Latijns-Amerika kunnen de verwachtingen van boze kiezers niet inlossen.

De politieke polarisatie in Latijns-Amerika zal zich in 2019 doen voelen. Na een omvangrijke reeks verkiezingen tekent zich geen duidelijk patroon af, behalve dat de kiezer kwaad is over de status quo en het establishment.

Economisch loopt de hele regio mank. De algemene economische groei zal een zwakke 2 procent bedragen. Dat is maar iets meer dan de afgelopen twee jaar. Het cijfer wordt gedrukt door de crises in Venezuela, Argentinië en Brazilië. Landen als Chili, Peru, Colombia en Bolivia zullen dan weer met 3 tot 4 procent groeien en de levendige Dominicaanse Republiek en Panama met zo’n 5 procent. Maar de vertraagde groei heeft geleid tot besparingen en de volkswoede gewekt over corruptie en toenemende misdaad.

Van de zes verkiezingen in de regio in 2019 zal de meeste aandacht gaan naar die in Argentinië en Bolivia. In Argentinië is de liberale regering onder Mauricio Macri ondermijnd door een valutacrisis. De hoop van de centrumrechtse hervormer op een tweede ambtstermijn werd de bodem in geslagen toen zijn stapsgewijze aanpak om de economie te stabiliseren de pas werd afgesneden door een run op de peso. Omdat hij de hulp van het Internationaal Monetair Fonds heeft ingeroepen, moest zijn regering een strak beleid van fiscale en monetaire zuinigheid beloven. Bij de verkiezingen van oktober krijgt zijn coalitie het moeilijk. Een gematigde peronistische kandidaat zou een goede kans maken.

Migratiegolf

In Bolivia krijgt Evo Morales, de socialistische president van indiaanse afkomst, na dertien jaar steeds meer oppositie. Hij beweert dat hij een onomkeerbare socialistische revolutie leidt. Dat zal moeten blijken bij de verkiezingen in oktober. Hij kan winnen, tenzij de oppositie, die varieert van dissidenten in zijn eigen partij tot conservatieven, zich kan verenigen achter Carlos Mesa, een oud-president van het centrum.

Een nederlaag voor Morales zou de geduldige oppositie in Venezuela een hart onder de riem steken, want het dictatoriale regime van Nicolás Maduro ploetert voort. Een militaire revolte is de grootste bedreiging voor Maduro. Meer Venezolanen zullen naar buurlanden vluchten en de grootste migratiegolf in de Latijns-Amerikaanse geschiedenis nog doen aanzwellen. Sommige Latijns-Amerikaanse regeringen zullen misschien sancties tegen bepaalde individuen in de Venezolaanse regering goedkeuren, maar geen ervan is bereid militair in te grijpen.

Rond de Latijns-Amerikaanse diplomatie zal een sfeer van frustratie hangen. Van de Amerikaanse president Donald Trump verwacht niemand veel, behalve de nieuw verkozen Braziliaanse president Jair Bolsonaro. Brazilië neemt het jaarlijkse voorzitterschap over de BRICS-groep van opkomende landen op zich. Pogingen om de belangrijkste twee regionale handelsblokken, de Pacifische Alliantie (Chili, Colombia, Mexico en Peru) en Mercosur (Argentinië, Brazilië, Paraguay en Uruguay), te verenigen, zullen misschien stranden op de onverschilligheid van de Mexicaanse president López Obrador, die in eigen land te veel aan zijn hoofd heeft. Latijns-Amerika zal voort ploeteren, maar teleurstellend ver onder zijn potentieel presteren.